Manovrat më të mëdha të NATO-s në Arktik ndër dekada po zhvillohen aktualisht në Norvegjinë veriore nën emrin “Reagimi i Ftohtë”: Me më shumë se 30,000 ushtarë nga 27 vende. Pavarësisht nga interesat konkurruese ekonomike dhe gjeopolitike, rajoni polar verior është konsideruar deri më tani një rajon paqësor i botës. Por kjo mund të ndryshojë me shpejtësi pas pushtimit rus të Ukrainës. Radiotelevizioni zviceran SRF foli për këtë me kryeministrin norvegjez Jonas Gahr Store, transmeton “Bota sot”.
SRF News: Keni frikë se veriu i largët tani do të bëhet dëm kolateral, si të thuash, nga pushtimi rus i Ukrainës dhe tensionet gjeopolitike?
Jonas Gahr Store: Veriu është ende një rajon i botës me tension të ulët. Ne e kemi arritur këtë, Norvegjia dhe NATO, duke mbetur të parashikueshëm. Të gjithë e dinë se çfarë bëjmë dhe çfarë synojmë të bëjmë. Norvegjia është një fqinj i drejtpërdrejtë i Rusisë, me të cilin kemi jetuar në paqe për një mijë vjet. Por ne jemi gjithashtu fqinjë të një prej arsenaleve bërthamore më të mëdha në botë, që ndodhet vetëm pesëdhjetë kilometra nga kufiri ynë në Rusi. Kjo kërkon vëmendje. Duhet të jemi gati për çdo gjë.
Ne duam të vazhdojmë të shmangim tensionin. Por ne kemi nevojë për një mbrojtje që përshtatet me zhvillimet në veriun e largët.
Çfarë do të thotë kjo për mbrojtjen e Norvegjisë?
Ne duam të vazhdojmë të shmangim tensionin. Por ne kemi nevojë për një mbrojtje që përshtatet me zhvillimet në veriun e largët. Ne i kemi edhe sytë dhe veshët e NATO-s këtu. Kjo do të jetë edhe më e rëndësishme në të ardhmen.
“Reagimi i Ftohtë” është manovra më e madhe e NATO-s në këtë pjesë të botës. Çfarë sinjali politik duan të dërgojnë Norvegjia dhe NATO me këtë?
Ne kryejmë manovra të tilla çdo dy vjet. Ato aktuale ishin planifikuar para luftës në Ukrainë. Por pikërisht kjo luftë tregon se siguria e Norvegjisë mbështetet nga njëra anë në përpjekjet tona ushtarake dhe nga ana tjetër në aftësinë tonë për të punuar së bashku me trupat e aleatëve të NATO-s – këtu në fjorde, në male, në dimër të ashpër. . Ajo që është tipike për këto manovra është se ato zhvillohen në një klimë dhe mjedis që ne në Norvegji dhe ju në Zvicër e njohim shumë mirë, por që shumë aleatë të NATO-s nuk e kanë të njohur.
Shumë vende të NATO-s aktualisht po rrisin ndjeshëm shpenzimet e tyre për mbrojtjen – a po bëni të njëjtën gjë në Norvegji?
Ne tashmë po i rrisim ato këtë vit. Dhe tani ne duhet të analizojmë plotësisht atë që nevojitet më pas. Prandaj nuk e përjashtoj një rritje tjetër.
Këshilli Arktik luan një rol kyç në bashkëpunimin në rajonin polar verior. Përveç Norvegjisë, përfaqësohen edhe Suedia, Finlanda, Danimarka, Islanda, SHBA, Kanadaja dhe mbi të gjitha Rusia. Por menjëherë pas pushtimit rus të Ukrainës, të gjitha aktivitetet u pezulluan.
A është Këshilli i Arktikut tani i dënuar – apo shihni ende një shans për të shpëtuar këtë trup vendimtar të bashkëpunimit?
Ky duhet të jetë vizioni ynë, qëllimi ynë. Sepse Këshilli i Arktikut merret me shqetësime të përbashkëta të rëndësishme të të gjitha vendeve në kufi me Arktikun dhe shumë shteteve vëzhguese. Ne duhet të kujdesemi për Arktikun, të kujdesemi për të. Ajo është shumë e ashpër dhe në të njëjtën kohë shumë e pambrojtur. Ndryshimet klimatike janë veçanërisht të dukshme këtu. Bëhet fjalë për mbrojtjen e rezervave të peshkut dhe përdorimin e burimeve. Duhet bashkëpunim. Kjo është arsyeja pse ne duhet të kujdesemi për Këshillin Arktik.
Por kjo tregon se lufta në Ukrainë ka efekte të drejtpërdrejta këtu në veriun e largët …
Lufta padyshim ka pasoja për besimin dhe marrëdhëniet midis qeverive. Aktualisht kemi shumë më pak kontakte me organizatat qytetare në Rusi sesa dikur, sepse ato janë kufizuar gjithnjë e më shumë nga Moska për vite me radhë. Dhe kontaktet me qeverinë ruse janë reduktuar në minimum, pra kontaktet me një regjim që është bërë gjithnjë e më autoritar. Kjo mungesë në rritje e kontaktit është një zhvillim shumë i keq.
Dymbëdhjetë vjet më parë, Norvegjia arriti të negociojë një marrëveshje historike me Rusinë për ndarjen e Detit Barents. A mendoni se diçka e tillë do të ishte e mundur edhe sot?
Unë i drejtova ato negociata në atë kohë. Ishte një mundësi e mirë që ne shfrytëzuam për të lidhur një marrëveshje me Rusinë që çoi në ndarjen e ndërsjellë të një territori prej 170 mijë kilometrash katrorë. Ky lloj negocimi do të ishte shumë i vështirë sot. Kjo kërkon një minimum besimi dhe marrëdhënie të mira përtej kufijve. Më vjen mirë që e shfrytëzuam atë shans atëherë.
