Aneksimi i paligjshëm i Gadishullit të Krimesë nga Rusia, trazirat serioze në Ukrainën lindore, luftimet midis trupave ukrainase dhe separatistëve pro-rusë me shumë viktima dhe plagosje, qindra mijëra njerëz në arratisje, negociata të ngadalta diplomatike midis Perëndimit dhe Rusisë dhe sanksione gjithnjë e më të rënda nga Evropa dhe SHBA kundër Rusisë – ajo që Sekretari i Jashtëm i atëhershëm i Britanisë, William Hague e quajti “kriza më e madhe në Evropë e shekullit të 21-të” është ajo që po shpaloset tani.
Rezultati i konfliktit mbi Ukrainën që filloi në 2013/14 dhe u ndez përsëri në 2021/22 mbetet i pasigurt. Luftimet në Ukrainën lindore nuk janë ndalur prej vitesh. Konflikti zbulon papajtueshmërinë e interesave, veçanërisht në çështjet e zgjerimit të NATO-s drejt lindjes. Rusia kërkon garanci sigurie nga NATO dhe SHBA, një reduktim të pranisë ushtarake në krahun lindor të NATO-s dhe, mbi të gjitha, një ndalim të zgjerimit të NATO-s drejt lindjes. Sipas Putinit, NATO-ja madje duhet të tërhiqet nga Evropa Lindore dhe statusi i vitit 1997 duhet të rikthehet.
SHBA dhe NATO i hedhin poshtë këto kërkesa si kryesisht të papranueshme.
Përpjekjet diplomatike të BE-së dhe SHBA-së deri më tani kanë arritur pak sukses. Për më tepër, konflikti po përhapet më tej. Komuniteti perëndimor i shteteve mban qëndrim ndaj Rusisë. Një konflikt Lindje-Perëndim që filloi në kohën që kujtohet, hapet përsëri.
Një luftë kaq afër Evropës prek edhe pjesën tjetër të botës. Ekonomikisht, financiarisht dhe politikisht. Vendet e tjera të Evropës Lindore i frikësohen një efekti domino, pra nga përhapja e konfliktit në vendet e tyre.
Në nivel ndërkombëtar, krerët e shteteve dhe qeverive të vendeve po përpiqen të gjejnë një rrugëdalje nga kriza në mënyrën më diplomatike të mundshme. Por shtetet perëndimore po mbështesin gjithashtu ushtarakisht Ukrainën në konfliktin aktual duke furnizuar me armë dhe duke forcuar krahun lindor të NATO-s. Në veçanti, Shtetet e Bashkuara po zgjerojnë ndihmën e tyre ushtarake për Ukrainën.
Nga këndvështrimi i Rusisë, Ukraina është një pjesë thelbësore e botës ruse, që rrjedh nga një koncept mesjetar i një perandorie të madhe ruse të përbërë nga Ukraina, Rusia dhe Bjellorusia (Bjellorusia). Megjithatë, perandoria e Rusisë (më mirë: Rusia e Kievit) nuk përfshiu kurrë territoret e tre shteteve të sotme sllave lindore. Historiografia e sotme ruse nën Putinin ndjek tërësisht historiografinë cariste dhe sovjetike, veçanërisht në pohimin e një populli të vetëm (Putin 2021). Nga ana tjetër, sllavisti i rëndësishëm rus Shakhmatov provoi rreth vitit 1900 (kundër vullnetit të carit) se ukrainasit janë një popull më vete me gjuhën e tyre, të ndarë nga rusishtja.
Për presidentin rus Putin, fakti që Bashkimi Sovjetik (me Ukrainën) u shpërbë, përfaqëson “katastrofën më të madhe gjeopolitike të shekullit të 20-të”. Nga ana tjetër, Rusia ndihet e provokuar nga zgjerimi i NATO-s drejt lindjes në vitet e fundit.
Ukraina është e varur nga mbështetja financiare nga Perëndimi. Një synim afatgjatë i vendeve të G7 është zvogëlimi i varësisë nga furnizimet me gaz dhe naftë ruse. Në konfliktin aktual, gazsjellësi Nord Stream 2 është në diskutim si një masë e mundshme sanksionimi në rast të një përshkallëzimi të mëtejshëm të konfliktit. Nëse gazsjellësi nuk do të niste, kjo do të kishte pasoja të rënda edhe për Gjermaninë.
A do të shpërbëhet përgjithmonë Ukraina? Përveç Krimesë, a do t’i humbasë plotësisht Rusisë edhe territoret e saj lindore? A do të zhvillohet më tej konflikti aktual mbi Ukrainën në drejtim të një Lufte të re të Ftohtë? Apo mund të gjendet një zgjidhje përmes kanaleve diplomatike? Autori është anëtar i Akademisë së Shkencave të Nju Jurokut në SHBA dhe profesori i Marrëdhënieve ndërkombërare.
