Politikanët nuk e marrin aq seriozisht rëndësinë politike të imagjinatës sociale. Vetëm politikanët që kapin në mënyrë të besueshme imagjinatën mund të jenë vërtet të suksesshëm. Fatkeqësisht, imagjinata sociale gjithashtu mund të manipulohet dhe abuzohet. Fiksi dhe imagjinata do të ndikojnë gjithnjë e më shumë në çështjet publike – falë masmedias moderne. Dikush mund të pendohet që pesha e paraqitjeve politike po rritet, por thjesht përpjekja për të kuptuar se si funksionon kjo do të ishte një shfaqje realizmi.
Unë besoj se duhet t’i kushtojmë më shumë vëmendje anës fiktive të politikës. Ky mendim bie ndesh me idenë e përbashkët se politika duhet të jetë kryesisht për realizëm. Shumë janë të gatshëm të pranojnë se idealet, vlerat ose parimet morale kanë kuptimet e tyre, por në fund gjithçka varet nga fakti nëse mund t’i ktheni ato parime në realitet. Ka pak vlerësim për ëndërrimtarët ose profetët që ndjekin një vizion. Në fakt, përvoja që kemi fituar me idealistët politikë gjatë shekullit të kaluar është një arsye për të mos u besuar atyre. Rruga për në ferr është gjithmonë e shtruar me qëllime të mira, ndaj është shumë e rëndësishme që politikanët të mbajnë këmbët në tokë. Kjo pikëpamje gjen mbështetje në shumë demokraci perëndimore, veçanërisht , ku maturia, pragmatizmi dhe efektiviteti vendosin tonin.E megjithatë mendoj se ne e nënvlerësojmë se sa e rëndësishme mund të jetë imagjinata sociale për biznesin politik. Një nga të paktët që e kuptoi këtë ishte senatori i ndjerë Willem Witteveen, i cili ka paraqitur argumente për më shumë imagjinatë në botime të ndryshme. Ai iu referua, ndër të tjera, gjysmës së dytë të shekullit të nëntëmbëdhjetë, kur politika ishte e përcaktuar fort nga të menduarit liberal. Në atë kohë shpesh thirrej interesi publik, edhe pse palët e interpretonin shumë ndryshe. Witteveen e lidh këtë me një konceptim republikan të politikës që dëshiron që qytetarët të diskutojnë çështjet publike në bazë të bindjeve të tyre të ndryshme. Ata supozojnë se ekziston një gjë e tillë si Interesi Publik, megjithëse askush nuk mund të tregojë paraprakisht se cila është përmbajtja e saktë e tij. Ky interes publik duhet të krijohet, si të thuash, dhe që përfshin në mënyrë të pashmangshme një element fiksioni. Është pikërisht natyra fiktive e atij nocioni që pengon disa palë të imponojnë interpretimin e tyre, me rezultat që diskutimi të ndalet. Fjalë për fjalë, Witteveen shkruan si vijon: “Megjithëse Interesi Publik është një trillim, është pikërisht në atë cilësi që rezulton të jetë vendimtar për realitetin politik. Është një realitet që është i pranishëm vetëm duke e kapur përpara tij, duke diskutuar se si arrihet atje dhe në të njëjtën kohë duke e ditur se ky është një proces i pafund. Nëse E mira e Përbashkët e humb këtë karakter të një koncepti bosh dhe të hapur (…), ajo humbet besueshmërinë e saj dhe bëhet mjeti i një ideologjie të caktuar.
Megjithatë, nuk mund të themi se vetëm në shekullin e nëntëmbëdhjetë iu kushtua vëmendje aspektit fiktiv të çështjeve publike. Mendoj për retorikën, e cila tashmë e ka kuptuar dy mijë vjet më parë se një fjalim politik është i suksesshëm vetëm nëse tërheq imagjinatën e publikut. Siç dihet, të folurit publik duhej të plotësonte tre kushte. Së pari, oratori duhej të jepte një histori solide, të qartë dhe bindëse, diçka që quhej logos. Së dyti, vetë folësi duhej të propagandonte disa vlera morale, diçka që quhej ethos. Së treti, ai duhej t’i përgjigjej pritshmërive të publikut, gjë që tregohej nga termi pathos.2 Këto kërkesa janë të rëndësishme edhe sot e kësaj dite. Nëse thelloheni në të folurit për politikanë të suksesshëm, do të zbuloni se ata i përmbahen me kujdes parimeve retorike. Dikush që parashtron njohuri të sakta, por nuk tregon se nga cilat motive morale drejtohet dhe gjithashtu nuk e merr parasysh publikun, nuk do të shkaktojë shumë në jetën publike. Unë mendoj se kjo shpjegon pse Pim Fortuyn kishte një tërheqje kaq të madhe dhe nga shumë të kuptuar keq. Ai nuk shkëlqeu aq shumë nga një argument i qëndrueshëm apo logjik, por ai e dinte se çfarë po ndodhte me audiencën e tij dhe e luajti atë. Për më tepër, ai zhvilloi një stil shumë personal për të shprehur idetë e tij. E gjithë kjo i dha performancës së tij magjinë politike që ju mungon te shumë politikanë tanë, të cilët kryesisht operojnë në shërbimin civil. Me këtë përshkrim supozojmë një situatë elementare me dy palë (qytetarë dhe administratorë) ku pikënisjen e përbëjnë pritshmëritë materiale apo jomateriale të qytetarëve, ndërsa administratorëve u takon t’u përgjigjen atyre pritshmërive me fjalë dhe me vepër. Kjo pikëpamje është mjaft e dukshme në një kontekst demokratik (në fund të fundit, janë njerëzit ata që vendosin se në çfarë mase një administrator është i besueshëm), por thjeshtësia e tij është gjithashtu tinëzare. Në praktikë, nuk është aspak gjithmonë e qartë se çfarë nënkuptohet me ‘përgjigje bindëse’. Sidomos jo kur, siç po ndodh gjithnjë e më shumë sot, të gjitha llojet e imagjinatave shoqërore luajnë një rol kryesor. Në fund të fundit, imagjinata dhe pritshmëria janë të lidhura ngushtë, kjo është një nga arsyet pse besueshmëria e administratorëve apo politikanëve është një çështje e pambrojtur.
Si mund ta trajtojnë këtë politikanët? Në praktikë, ne shohim kryesisht dy qëndrime, ku i pari priret drejt një forme etatizmi, ndërsa i dyti është më populist. Me etatizëm nënkuptoj tendencën e administratorëve dhe politikanëve për ta bazuar ndërveprimin e tyre me publikun kryesisht në përgjegjësitë dhe kompetencat e tyre. Edhe pse e kuptojnë se qytetarët ushqejnë vlera apo dëshira të caktuara, ata refuzojnë të shkojnë me këtë, sepse interesat e qeverisë, shtetit, qeverisjes apo rendit politik e ndalojnë këtë. Ata do të donin të shpjegonin edhe një herë këndvështrimin e tyre, por do të donin t’i referoheshin realiteteve me të cilat thjesht duhet të përballet një qeveri. Është shumë e mundur që qytetarët të marrin lloj-lloj idesh, por fatkeqësisht nuk ka vend të mjaftueshëm për këtë.
Administratorët apo politikanët populistë zgjedhin metodën e kundërt. Ata mbështesin plotësisht dëshirat dhe dëshirat e grupeve të qytetarëve dhe largohen nga gjithçka që ka të bëjë me qeverinë apo politikën kryesore. Ata mund të kuptojnë se pritshmëritë e publikut nuk janë të realizueshme, por gjithsesi ecin me të. Ata e lanë veten të mbahen peng, si të thuash, nga forma të caktuara të imagjinatës shoqërore, me rezultatin që ajo mund të shkojë plotësisht e egër. Si rezultat, lindin tensione të pakapërcyeshme dhe debati publik merr një formë të polarizuar.Praktika më e mirë është sigurisht që administratorët dhe politikanët të gjejnë një ekuilibër të caktuar. Nga njëra anë, ato shfaqin realizëm të mjaftueshëm, në mënyrë që të arrijnë rezultate të dukshme duke respektuar kufijtë e procesit administrativ. Nga ana tjetër, ata e kuptojnë se vlerat morale dhe idealet politike që duhet të përdorni për një përfaqësim të së mirës së përbashkët, shtrihen thelbësisht përtej botës siç është. Përvoja ka treguar se gjetja e një ekuilibri të tillë është shumë e vështirë. Për më tepër, ne e kuptojmë se janë idealet ato që duhet të tejkalohen kur del se një ekuilibër i tillë nuk është i realizueshëm. E gjithë kjo nuk e ndryshon faktin se ka raste kur ndonjëherë takoni politikanë që përfaqësojnë përzierjen e duhur. Ata tërheqin imagjinatën duke qenë edhe shumë realistë.Fatkeqësisht, kohët e fundit kemi parë një metodë të katërt të shfaqur në vende të ndryshme. Për më tepër, imagjinata sociale manipulohet nga administratorët ose politikanët në atë mënyrë që të bëhet e nënshtruar ndaj ushtrimit të pushtetit. Pikërisht se si ata e arrijnë këtë kërkon hulumtime të mëtejshme, por ne shohim se kjo po ndodh gjithnjë e më shumë. Për shembull, ithtarët e një Brexit arritën ta bëjnë publikun të ëndërronte një kthim në perandorinë britanike. Trump fitoi zgjedhjet presidenciale duke përfituar nga ëndrra për ta bërë Amerikën sërish të madhe. Erdogan i mashtron mbështetësit e tij për të besuar se ai është një lider demokratik dhe Putini luan me sukses me dëshirën e Rusisë për t’u bërë një fuqi botërore. Nuk mund të mohohet se këta politikanë ngjallin një imagjinatë të caktuar, ndonëse në mënyrë krejtësisht instrumentale. Megjithatë, suksesi i qasjes së tyre ngre pyetje të reja.
