Fjala “demokraci” vjen nga fjalët greke “demos” (“popull”) dhe “krateo” (“sundim” ose “sundim”). Pra, fjalë për fjalë do të thotë ‘sundim i popullit’. Demokracia e parë u ngrit në Greqinë e lashtë. Në qytetet-shtetet greke, vendime të rëndësishme merreshin nga qytetarët. Për shkak se njerëzit vendosën drejtpërdrejt për çështjet e shtetit, ne e quajmë këtë një demokraci të drejtpërdrejtë.
Gjatë shekujve, demokracia ka evoluar nga demokracia e pastër e drejtpërdrejtë e qytet-shteteve greke në një formë më indirekte të sundimit popullor. Aktualisht, për shumicën e vendeve, demokracia nënkupton që qytetarët të emërojnë përfaqësues për të përfaqësuar interesat e tyre. Në këtë mënyrë tashmë mund të dallojmë disa forma të demokracisë. Dallimi më themelor është ndryshimi midis një demokracie ‘direkte’ dhe një demokracie ‘indirekte’.Demokracia bashkëkohore është një ideologji shtetërore në të cilën populli është sovran. Si në formë të drejtpërdrejtë ashtu edhe përmes përfaqësimit. Qytetarët i japin legjitimitet vendimeve të përfaqësuesve të popullit përmes zgjedhjeve. Në këtë mënyrë garantohet mbështetja për legjislacionin.Një pjesë thelbësore e të kuptuarit tonë bashkëkohor të demokracisë është ‘Trias Politica’. Sipas filozofit iluminist francez Montesquieu, një pjesë e rëndësishme e një demokracie është ndarja e pushteteve. Ai identifikon tre pushtete brenda një shteti: legjislativin, ekzekutivin dhe gjyqësorin. Në një demokraci të mirë, këto pushtete nuk janë kurrë në duart e të njëjtit person apo agjenci. Duke i ndarë këto pushtete mbi persona ose organe të ndryshme, krijohet një sistem ‘check and balances’: pushtetet mbajnë njëri-tjetrin në ekuilibër nëpërmjet kontrollit të ndërsjellë.
Në një demokraci të drejtpërdrejtë, njerëzit vendosin drejtpërdrejt për çështjet shtetërore. Një shembull i demokracisë së drejtpërdrejtë është demokracia zvicerane, ku qytetarët kanë për detyrë të votojnë për çështjet shtetërore përmes referendumeve detyruese. Shumica e legjislacionit hartohen, miratohen dhe zbatohen në bazë të këtyre referendumeve. Kjo formë e demokracisë së drejtpërdrejtë i ngjan më së shumti demokracisë origjinale siç e njohim ne nga grekët e lashtë. Në praktikë, megjithatë, demokracia e drejtpërdrejtë në Evropë vështirë se ndodh ndonjëherë jashtë Zvicrës.Një demokraci indirekte ose ‘përfaqësuese’ është forma më e zakonshme e demokracisë. Përfaqësuesit dhe/ose administratorët e popullit zgjidhen nga qytetarët. Në këtë mënyrë, përfaqësuesit e zgjedhur marrin mandatin (të përkohshëm) për të përfaqësuar zërin e popullit.
Një variant i demokracisë indirekte është demokracia parlamentare. Në një sistem parlamentar, populli zgjedh parlamentin, por jo qeverinë. Ekziston një marrëdhënie varësie midis parlamentit dhe qeverisë: vetëm së bashku ata formojnë pushtetin legjislativ. Në shumicën e rasteve, qeveria bën projektligje, por ato duhet të miratohen nga shumica e parlamentit.Alternativa e sistemit parlamentar është sistemi presidencial. Shtetet e Bashkuara janë një shembull klasik i një demokracie të tillë presidenciale. Në një demokraci presidenciale, presidenti zgjidhet me zgjedhje të drejtpërdrejta. Kabineti i presidentit të zgjedhur me ministrat e tij ose të saj nuk i përgjigjet parlamentit.
Termi “zgjedhje të drejtpërdrejta” është një burim i mundshëm konfuzioni. Një parlament apo president i zgjedhur drejtpërdrejt nuk është karakteristikë e një demokracie të drejtpërdrejtë, por e një demokracie indirekte. Për shkak se vendimet për çështjet shtetërore merren nga përfaqësuesi(ët) e zgjedhur dhe jo nga vetë qytetarët, një parlament apo president i zgjedhur drejtpërdrejt bie gjithashtu nën titullin “demokracia indirekte”. Michael Parenti është një shkencëtar politik me doktoraturë nga Universiteti Yale. Ai njihet si një intelektual progresiv, libri i të cilit Demokracia për pak në Shtetet e Bashkuara është tashmë në shtypjen e tetë. Ai libër tani është përkthyer edhe në holandisht.
Se Parenti, përveçse politolog, është një shkrimtar i përkushtuar, duket edhe nga parathënia e tij. Në fakt, ai është i bindur se të dyja nuk mund të ndahen: “Të studiosh politikë do të thotë të bësh politikë, sepse është një aktivitet në të cilin vështirë se mund të jesh i paanshëm”. Ai dëshiron të tregojë një histori të nuancuar në të cilën ka vend për atë që shkon keq, pa e dëmtuar çdo virtyt të sistemit politik amerikan. Diçka që ai fajëson qartë kritikët socialë të krahut të majtë në SHBA. Analiza e tij fokusohet në lidhjen e ngushtë midis pushtetit politik dhe ekonomik: për të kuptuar shtytësit e sistemit politik, ‘kapitalizmi’ duhet të përfshihet në tablo.
Krahas kësaj, në këtë libër, si në veprën tjetër të tij, ka vend edhe për interpretim historik. Themelet dhe zhvillimi historik i politikës amerikane diskutohen gjerësisht. Theksi është në ekonominë politike të politikës së qeverisë. Parenti në librin e tij niset nga një bindje se zhvillimet politike nuk ndodhin rastësisht. Në vend të kësaj, ai përpiqet të tregojë se shumica e ngjarjeve lindin nga një kompleks faktorësh që të gjithë kanë të bëjnë me pushtetin, pasurinë, klasën dhe sistemin. Megjithatë, ai pranon se veprimi njerëzor mund të jetë një instrument i kësaj strukture: “Ata që ushtrojnë pushtetin duhet të përpiqen me vetëdije të ruajnë dhe promovojnë atë që u ka sjellë autokracinë”. Kjo është arsyeja pse ai e përshkruan këtë veprim njerëzor në formën e ‘komploteve’. Parenti tregon në pjesën e mbetur të këtij libri se kjo pabarazi mbart më shumë se sistemi ekonomik. Ai e përshkruan SHBA-në si një plutokraci në të cilën vlera e çdo personi matet me pasurinë materiale që ai ka arritur të fitojë. Sistemi arsimor amerikan është një nga sektorët kyç të kësaj kulture plutokratike: një pikëpamje historike e njëanshme, jokritike e mësuar nga shkolla fillore dhe një sistem i arsimit të lartë që është korruptuar nga kultura e korporatave. E megjithatë, një shoqëri në të cilën paraja përcakton shanset e jetës nuk është vetëm një simptomë e një kulture të drejtuar nga lakmia, por është gjithashtu një faktor mbijetese. Ndërsa kompanitë shtrëngojnë kontrollin e tyre në ekonomi, njerëzit duhet të punojnë më shumë për të ruajtur pozicionin e tyre.” Parenti e përkufizon demokracinë si një sistem qeverisjeje që përfaqëson interesat e të gjithë popullit si në formë ashtu edhe në përmbajtje. Njerëzit e thjeshtë duhet të jenë në gjendje të kërkojnë llogari nga përfaqësuesit e tyre përmes kritikave, përmes zgjedhjeve periodike dhe duke i fajësuar ata nëse është e nevojshme. Shtypja politike dhe ekonomike nuk ka vend në një demokraci dhe demokracia është më shumë se të jesh i lirë të thuash atë që dëshiron të thuash. Jo vetëm që procedurat politike përcaktojnë cilësinë demokratike të një shoqërie, por duhet të merret parasysh edhe drejtësia sociale që përfaqëson sistemi. Dhe pikërisht këtu gjërat shkojnë keq në Shtetet e Bashkuara. Këtë e tregon me bollëk Parenti përmes shembujve nga fusha të ndryshme politikash: politika e mbrojtjes që konsumon para, politika joadekuate sociale dhe shëndetësore, mungesa e mundësive të barabarta, pozicioni i presidentit si gardian i sistemit etj.
