Më 5 dhjetor nafta ruse do të ndalohet përfundimisht nga BE-ja. Si do t’ia bëjë Serbia? A do të shërbejë gazsjellësi i ri – që pritet të kalojë edhe nga Shqipëria – për ta sjellë naftën ruse në Serbi?
Serbia ka intensifikuar së fundmi bashkëpunimin e saj energjetik me Hungarinë.
Më 10 tetor, Hungaria dhe Serbia ranë dakord të ndërtonin një segment të ri tubacionesh që do të siguronte dërgesat e naftës ruse në Serbi.
Serbia nuk i është bashkuar sanksioneve të BE-së që ndalojnë furnizimin me naftë nga Rusia.
Në më pak se dy muaj, Bashkimi Evropian pritet të shkurtojë rreth 90 % të importeve të naftës nga Rusia. Vendimi u njoftua në maj si pjesë e një pakete sanksionesh që u miratua në përgjigje të pushtimit të Ukrainës nga Moska.
Ndërsa Serbia nuk i është bashkuar këtyre sanksioneve, kjo masë ka të ngjarë të ketë ndikim edhe në furnizimet e saj me naftë.
Ja një vështrim se si do të ndikohen.
Sipas të dhënave të vitit 2021, Serbia prodhon rreth 20 % të naftës që i nevojitet dhe importon pjesën tjetër (rreth 80 %) — kryesisht nga Iraku. Rusia është furnizuesi i dytë më i madh, duke shpërndarë pothuajse një të katërtën e naftës së importuar në Serbi.
Si shkon nafta ruse në Serbi?
Aktualisht, nafta ruse kalon në Serbi nëpërmjet Kroacisë. Ai shkon nga terminali Omisalj në një rafineri nafte në Pancevo nëpërmjet tubacionit JANAF. Megjithatë, dërgesat ka të ngjarë të ndalojnë pasi të gjitha importet e naftës në BE (përfshirë Kroacinë) do të ndalohen që nga 5 dhjetori.
Ndërsa cisternat me naftë ruse nuk do të lejohen më të dorëzohen në BE, nafta ndoshta do të vijë ende në disa vende evropiane nëpërmjet Druzhba-s, një nga rrjetet më të mëdha të tubacioneve të naftës.
Gjermania dhe Polonia pritet të ndalojnë blerjen e naftës ruse nga tubacioni deri në fund të këtij viti. Megjithatë, Hungarisë, Sllovakisë dhe Republikës Çeke iu dhanë përjashtime të përkohshme për këto dërgesa në mënyrë që të kishin më shumë kohë për të shkurtuar varësinë e tyre nga Rusia.
Siç u përmend më parë, Serbia është gjithashtu e varur nga burimet ruse.
Prandaj, vendi ka intensifikuar së fundmi bashkëpunimin e tij energjetik me Hungarinë. Në qershor, për shembull, ata nënshkruan një marrëveshje, e cila i dha Serbisë hapësirë shtesë për ruajtjen e gazit. Në fillim të këtij muaji, Hungaria tha gjithashtu se ishte e gatshme të ndihmonte Serbinë me furnizimet me gaz nëse do të ishte e nevojshme.
Së fundmi, të dy vendet vendosën ta çojnë bashkëpunimin në një nivel tjetër.
Më 10 tetor, Hungaria dhe Serbia ranë dakord të ndërtonin një segment të ri tubacioni që do të siguronte dërgesat e naftës ruse në Serbi duke e lidhur vendin me naftësjellësin Druzhba. Ama Hungaria do të preket gjithashtu nga rregullat e reja që pritet të hyjnë në dhjetor në vendet e BE-së.
Si alternativë, Serbia po shqyrton ndërtimin e një gazsjellësi që do të kalonte përmes Maqedonisë së Veriut dhe do të shkonte në portin e Durrësit në Shqipëri.
Segmenti i gazsjellësit nga Pançeva në Shkup do të ishte rreth 400 kilometra i gjatë dhe 300 kilometra të tjerë do të nevojiteshin për ta lidhur prej andej me Durrësin. Nga aty ajo mund ta lidhë më pas edhe me TAP-in (Transatlantik Pipeline).
Ai do të ishte shumë më i gjatë se tubacioni përmes Hungarisë (i cili pritet të jetë 128 kilometra), por do të lejonte diversifikimin e mëtejshëm të burimeve të naftës.
