Liudmyla Chudyjovych dikur kishte një karrierë si avokate në Ukrainë dhe plane të mëdha për të ardhmen. Kjo ishte para se pushtimi rus ta detyronte gruan 41-vjeçare të vinte në plan të parë sigurinë e vajzës së saj dhe të linte pas punën dhe shtëpinë. Që kur u largua nga qyteti Stryj në Ukrainën perëndimore në maj, Chudyjovych ka gjetur një punë të re në Republikën Çeke.
Por, në vend që të ushtronte profesionin si avokate, asaj iu desh të punonte si shtëpiake në një hotel në kryeqytetin çek, Pragë. “Është thjesht një fazë tjetër e karrierës sime”. “Thjesht, është kështu”, tha ajo.
Një nga miliona refugjatët që kanë ikur nga Ukraina që nga pushtimi rus i 24 shkurtit, Chudyjovych e konsideron veten me fat që ka një punë. Duke mos zotëruar mjaftueshëm gjuhën çeke apo angleze, Chudyjovych tha se nuk e ka problem punën për sa kohë që ajo dhe vajza e saj janë të sigurta.
Megjithëse Bashkimi Evropian(BE) prezantoi rregullore në fillim të luftës për ta bërë më të lehtë për refugjatët ukrainas të jetojnë dhe punojnë në 27 vendet e tij anëtare, ndërkohë që ata vendosin nëse do të kërkojnë azil apo do të kthehen në shtëpi, shumë prej tyre vetëm tani kanë filluar të gjejnë punë – dhe shumë tjerë ende po përpiqen për një gjë të tillë.
Rreth 6.5 milionë ukrainas, kanë hyrë në BE që nga shkurti, sipas Frontex, Agjencia e Gardës Kufitare dhe Bregdetare të BE-së, duke u shpërndarë në vendet fqinje përpara se shumë nga ta të lëviznin drejt vendeve më të suksesshme në Perëndim. Që atëherë rreth gjysma janë kthyer në Ukrainë.
Sipas Komisionit Evropian, vetëm një numër relativisht i vogël i atyre që kanë qëndruar, kanë hyrë në tregun e punës të BE-së deri në mesin e qershorit.
Një raport i Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim, i publikuar rishtazi lidhur me ndikimin e mundshëm që do të kenë refugjatët ukrainas në fuqinë punëtore të BE-së, parasheh se ky fluks do të jetë rreth dy herë më i madh se fluksi i refugjatëve gjatë 2014- 2017 që përfshinte shumë të larguar nga lufta në Siri.
Studimi vlerësoi se Republika Çeke, e cila ka shkallën më të ulët të papunësisë në Evropë, do të shtonte më shumë ukrainas në fuqinë e saj punëtore deri në fund të vitit, me një rritje prej 2.2%, e ndjekur nga Polonia dhe Estonia.
Rreth 1.2 milion punëtorë do t’i shtoheshin fuqisë punëtore evropiane në përgjithësi, kryesisht në profesionet e shërbimit, thuhet në raport.
Megjithatë, fluksi nuk duket se do t’i ulë pagat ose të rrisë papunësinë në vendet evropiane, shumë prej të cilave përballen me mungesë të fuqisë punëtore pjesërisht për shkak të plakjes së popullsisë.
“Duke marrë parasysh nevojat për fuqi punëtore të vendeve kryesore pritëse, një ndikim negativ për sa i përket punësimit apo pagave për popullsinë rezidente… duket se nuk ka gjasa[të ndodhë]”, konkludon raporti.
Përpjekja e BE-së për të ndihmuar ukrainasit ka fituar vlerësime nga Agjencia e OKB-së për Refugjatët dhe grupe të tjera të të drejtave që merren me migracionin. Por, ata gjithashtu vënë në dukje një ndryshim të madh në trajtimin e njerëzve që ikin nga luftërat ose varfëria në Lindjen e Mesme, Afrikë apo Azi, të cilët shpesh duhet të presin me vjet para se të tejkalojnë pengesat për marrjen e lejeve të qëndrimit ose atyre të punës.
Megjithatë, ka shumë sfida përpara për refugjatët ukrainas që kërkojnë punë.
Përveç barrierave gjuhësore, punëtorëve të kualifikuar nga Ukraina shpesh u mungon dokumentacioni për të provuar kredencialet e tyre profesionale për të pasur një punë me pagë më të mirë.
Diplomat e tyre mund të mos njihen në vendet pritëse, që do të thotë se shumë prej tyre duhet të ndjekin kurse gjuhe dhe trajnimi para se të mund të kërkojnë punësim në profesionin që kanë.
Për shkak se burrat midis moshës 18 dhe 60 vjeç janë të ndaluar të largohen nga Ukraina, shumë refugjatë janë gra me fëmijë, gjë që mund të jetë një pengesë shtesë në përpjekjen për të gjetur punë.
Shumë gra ende po peshojnë opsionet e tyre dhe mund të vendosin të kthehen në shtëpi për fillimin e vitit shkollor në shtator, thonë zyrtarët – pavarësisht se lufta nuk ka përfunduar.
Në Poloni, e cila ka pranuar rreth një milion refugjatë ukrainas – më shumë se çdo vend tjetër i BE-së, pak më shumë se një e treta kanë gjetur punë sipas ministres polake të Punës dhe Politikës Sociale, Marlena Malag. Disa kanë gjetur punë si infermierë ose mësues të gjuhës ukrainase në shkollat polake, ndërsa të tjerët po punojnë si shtëpiake ose kamarierë.
Në Portugali, disa nga kompanitë më të mëdha të vendit kanë programe të veçanta rekrutimi për punë për ukrainasit, ndërsa Instituti për Punësim dhe Trajnim Profesional ofron kurse falas të gjuhës portugeze.
Në Gjermani, rreth gjysma e rreth 900 mijë refugjatëve ukrainas janë regjistruar në Agjencinë e Punësimit të vendit, megjithëse nuk ka shifra të disponueshme se sa prej tyre kanë gjetur punë realisht.
Grupi Mediendienst Integration, i cili ndjek migrimin në Gjermani, thotë se rreth gjysma kanë diploma universitare, por nuk specifikon se sa prej tyre kanë qenë në gjendje të punojnë në fushat e tyre profesionale.
Natalia Borysova ishte kryeredaktore e një emisioni televiziv në mëngjes në qytetin perëndimor të Ukrainës, Lviv, para se të ikte me vajzat e saj, 11 dhe 13 -vjeçare, në mars dhe të vendosej në qytetin gjerman të Këlnit.
Ajo aplikoi për punë me pagë të ulët, si shtëpiake, por në fund vendosi t’i refuzonte ato për t’u fokusuar në mësimin e gjuhës gjermane.
“Unë jam optimiste dhe jam e sigurt se do të gjej një punë pasi të mësoj gjuhën”, tha 41-vjeçarja përmes platformës WhatsApp.
“Ndoshta në një nivel tjetër ndryshe nga ç’isha në Ukrainë, por në të njëjtën fushë. Tani thjesht nuk ka kuptim të punoj për pagë minimale”, tha ajo.
Borysova, si refugjatët e tjerë ukrainas, merr një kompensim nga qeveria gjermane që e ndihmon atë të paguajë ushqimin dhe strehimin për familjen, por tha se dëshiron të kthehet në punë sapo të zotërojë gjermanishten.
Chudyjovych është në mesin e rreth 400 mijë ukrainasve në Republikën Çeke të regjistruar për viza speciale afatgjata që ofrojnë qasje në punë, kujdes shëndetësor, arsim dhe përfitime të tjera.
Gati 80 mijë prej tyre kanë gjetur tashmë punë, tha qeveria.
Në kafenenë Background në qytetin e vjetër të Pragës, 15 refugjatë ukrainas punojnë me stafin çek si pjesë e një projekti të sponsorizuar nga zinxhiri Mama Coffee.
Refugjatët gjithashtu ndjekin kurse gjuhësore dhe programe të tjera falas.
Lisa Himichit, 22 vjeç, nga Kievi, i pëlqen kjo dhe thotë se “këtu ndihet si në shtëpi”.
Për Chudyjovychin, të punosh si shtëpiake është shumë më mirë sesa të jetosh me frikë dhe nën zhurmën e vazhdueshme të sirenave të sulmit ajror.
“Kam menduar se do të më mungonte Ukraina dhe do të më merrte malli, por kjo nuk ka ndodhur fare”, tha Chudyjovych. “Është qetë këtu dhe ndihem si një qenie njerëzore”./REL
