Për të tretin muaj radhazi, Rusia ka vazhduar të dërgojë trupa në kufijtë e saj me Ukrainën. Më shumë se 100,000 trupa ruse aktualisht kanë rrethuar Ukrainën nga të gjtiha anët. Por nuk është e qartë pse kjo po ndodh pikërisht tani.
Vendimi i presidentit rus Vladimir Putin nuk duket se ndodhi nga ndonjë ngjarje e veçantë. Kjo është në kontrast, për shembull, me vendosjen e trupave ushtarake të Rusisë në vitin 2008 dhe luftën e saj me Gjeorgjinë, e cila pasoi Samitin e Bukureshtit të NATO-s , ku Ukraina dhe Gjeorgjia premtuan se një ditë mund të bëhen anëtarë të NATO-s.
Tani për tani, në vend të një ngjarjeje të veçantë, duket se ka disa zhvillime që po nxisin lojën e Putinit.
Në fjalimet e tij publike, intervistat dhe artikujt e tij, Putin ka shprehur shqetësimin e vazhdueshëm për humbjen e Ukrainës. Siç argumentoi ai në mbledhjen e Këshillit të Sigurimit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara në maj 2021, Ukraina është kthyer “ngadalë por me siguri në një lloj antipodi të Rusisë, një lloj anti-Rusi”.
Në të vërtetë, forca e Rusisë mbi Ukrainën është zvogëluar gjatë viteve të fundit.
Së pari, bashkëpunimi ushtarak i SHBA-së dhe NATO-s me Ukrainën është rritur në mënyrë dramatike. Kjo demonstrohet nga rritja e paketave të ndihmës ushtarake, dispozitat e armëve dhe trajnimi i ushtrisë ukrainase, dhe mbështetja për të luftuar kërcënimet kibernetike ruse.
Sipas Paketës Gjithëpërfshirëse të Ndihmës për Ukrainën, që është miratuar në vitin 2016, NATO ka mbështetur vendin nëpërmjet 16 programeve të ndryshme që synojnë të rrisin mbrojtjen dhe sigurinë e Ukrainës Nën Iniciativën e Ndihmës për Sigurinë e Ukrainës, Shtetet e Bashkuara kanë shtuar përpjekjet për të rritur forcat e operacioneve speciale të Ukrainës në shumë zona që nga viti 2016.
Në vitin 2018, Shtetet e Bashkuara filluan të dërgojnë armë vdekjeprurëse, të tilla si raketa antitank dhe armë të Javelin, në Ukrainë. Në vjeshtën e vitit 2021, Turqia i shiti Ukrainës drone luftarake Bayraktar TB2.
Në deklaratat e tyre, zyrtarët e Kremlinit i kanë interpretuar këto zhvillime të njëjtat më të NATO-s që ka dërguar gjithnjë e më shumë armë në Ukrainë, një prirje që shihet si e rrezikshme për sigurinë e Rusisë dhe kërcënuese për balancën e sigurisë në rajon.
Por nuk ka të bëjë vetëm me bashkëpunimin ushtarak. Me popullin ukrainas duke u bërë gradualisht më pro-perëndimor dhe sondazhet që tregojnë tendenca rritjeje për anëtarësimin e Ukrainës në Bashkimin Europian dhe NATO, bashkëpunimi midis Ukrainës dhe Perëndimit është thelluar edhe në fusha të tjera, si iniciativat kundër korrupsionit dhe ndërtimin e institucioneve.
Së dyti, në vitin 2021, Ukraina nisi një fushatë kundër agjentëve të dyshuar rus në vend. Në veçanti, Këshilli Kombëtar i Sigurisë dhe Mbrojtjes së Ukrainës njoftoi se do të vendoste sanksione kundër bashkëpunëtorit të ngushtë të Putinit dhe aleatit kryesor të Rusisë në Ukrainë, oligarkut Viktor Medvedchuk, si dhe gruas së tij dhe disa individëve dhe subjekteve të tjera.
Medvedchuk e ka theksuar shpesh marrëdhënien e tij personale me Putinin (i cili është gjithashtu kumbar i vajzës së Medvedchuk); e përshkroi atë si një mik të ngushtë; shprehu qëndrime pro-ruse mbi protestat e Euromaidanit, Krimenë dhe të ardhmen e Ukrainës; dhe që ishte sanksionuar më parë nga Shtetet e Bashkuara për nxitjen e separatizmit në Ukrainë.
Sanksionet më të fundit të Ukrainës ngrinë asetet e Medvedchuk për tre vite dhe e penguan atë të bënte biznes në Ukrainë. Në të njëjtën kohë, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky urdhëroi mbylljen e tre kanaleve televizive në pronësi të Medvedchuk të akuzuar për përhapjen e propagandës pro-ruse.
Ky veprim erdhi pas një telefonate midis Sekretarit të Shtetit të SHBA-së Antony Blinken dhe ministrit të Jashtëm ukrainas Dmytro Kuleba, gjë që e bëri Kremlinin të dyshonte për ndikimin e SHBA-së në mbylljen e mediave. Që nga maji 2021, Medvedchuk ka qënë në arrest shtëpie në Ukrainë, i akuzuar për tradhti. Si një ilustrim i zemërimit të Putinit, goditja e Ukrainës ndaj Medvedchuk u pasua nga vendosja e parë e trupave ushtarake ruse në kufirin e Ukrainës në prill 2021.
Shpresat e Putinit pas vitit 2014 për të ruajtur ndikimin mbi Ukrainën duke i detyruar republikat separatiste të Donbasit të jenë pjesë e Ukrainës gjithashtu duket se kanë dështuar. Kievi ka treguar se nuk dëshiron t’i inkorporojë këto rajone përsëri në Ukrainë sipas kushteve të Rusisë. Në një artikull të korrikut 2021, Putin e ka pranuar hapur humbjen e tij. Ai tha: “Me sa duket, dhe unë jam duke u bindur gjithnjë e më shumë për këtë: Kievit thjesht nuk i duhet Donbasi.” Ai ia atribuon këtë pranisë në Ukrainë të forcave malinje, të lidhura me Perëndimin, anti-ruse që hiqen si viktima dhe kanë shpëtuar rusofobinë në Ukrainë.
Kombinimi i këtyre tre faktorëve e shtyu Putinin të arrinte në përfundimin se Ukraina nuk ishte më në kontrollin e tij. Peizazhi aktual gjeopolitik i ofron Putinit, momentin ideal për të përforcuar ndikimin e tij mbi Ukrainën.
Së pari, Bashkimi Europian është i dyzyar për sa i përket situatës në Rusi. Ndërsa anëtarët e rinj të BE-së në Europën Lindore priren të mbështesin veprime më të forta kundër Rusisë, dy fuqitë kryesore të BE-së, Gjermania dhe Franca, janë në konflikt për çështjen e Rusisë.
Franca është e hutuar nga zgjedhjet e saj presidenciale të ardhshme në prill 2022. Këmbëngulja e vazhdueshme e presidentit francez Emmanuel Macron për nevojën që Bashkimi Europian të vazhdojë bisedimet e veta me Kremlinin veçmas nga Shtetet e Bashkuara (si ndoshta pjesë e fushatës së tij elektorale) ka ngjallur frikë për një ndarje të thelluar në përgjigjen e Perëndimit ndaj Kremlinit. Gjermania, e cila është në ankth për t’u bërë qendra europiane e gazit për gazin rus pas përfundimit të Nord Stream 2, po përgatitet të bëjë më shumë lëshime ndaj Kremlinit, siç shihet nga refuzimi i saj së fundmi.
Për më tepër, që nga prilli 2021, Kremlini ka ndërmarrë disa hapa (me gjasë të qëllimshme) që reduktuan furnizimet me gaz rus në Europë dhe çuan në rritjen aktuale të paprecedentë të çmimeve dhe mungesës së gazit të BE-së. Varësia e vazhdueshme e Europës nga gazi rus, me rreth 40 për qind të importeve të gazit që vijnë nga Rusia, kufizon më tej aftësinë e saj për të kundërshtuar veprimet e Rusisë në Ukrainë.
Së dyti, gjatë vitit të kaluar, rënia relative e pozitës ndërkombëtare të Shteteve të Bashkuara është bërë më e dukshme, siç portretizohet nga tërheqja e saj kaotike nga Afganistani. Sipas deklaratave publike të Kremlinit, ai e cilësoi diçka të tillë si një demonstrim të zbehjes së ndikimit ndërkombëtar të SHBA-së.
Rekordi i politikës së Rusisë të administratës Biden deri më tani është cilësuar si i dobët: vendi hoqi sanksionet mbi Nord Stream 2, vendosi sanksione kryesisht simbolike në përgjigje të helmimit të disidentit Alexey Navalny, dhe ka vënë theksin e vazhdueshëm në Kinë dhe është përpjekur të “minojë Rusinë”.
Edhe më e rëndësishmja, Kremlini ka një vend të hapur për veprim deri në zgjedhjet afatmesme të SHBA-së. Situata mund të ndryshojë më pas nëse republikanët marrin kontrollin e komiteteve kyçe të punëve të jashtme në Kongres dhe rrisin në këtë mnëyrë presionin mbi Rusinë, raporton abcnews.al
Ngjashëm me BE-në, administrata Biden aktualisht mund të jetë e kufizuar në aftësinë e saj për të vendosur sanksione të forta ndaj Rusisë në përgjigje të një përshkallëzimi të mëtejshëm në Ukrainë. Sanksionet serioze mund të rrezikojnë një rritje tjetër të çmimeve të naftës dhe metaleve (bakër, nikel, çeliku, paladium), duke krijuar një rrezik të rritjes së lartë të inflacionit në Shtetet e Bashkuara.
Së treti, rritja e çmimeve të naftës dhe gazit po e kufizojnë BE-në dhe Shtetet e Bashkuara, dhe po i japin Putinit më shumë liri veprimi. Në skenën ndërkombëtare, Rusia tenton të veprojë si një shtet tipik që bëhet agresiv dhe ambicioz pasi grumbullon të ardhura të konsiderueshme nga nafta dhe gazi.
Fluksi i të ardhurave të mëdha i lejon vendit t’i japë përparësi shpenzimeve ushtarake në vend që të adresojë çështjet sociale dhe të infrastrukturës. Këto shpjegojnë kohën e ultimatumit të propozuar nga Putin për Perëndimin. Kjo dritare e mundësive ka të ngjarë të mbyllet së shpejti.
Megjithatë, aktualisht, ky kombinim rrethanash ofron një moment ideal që Putin të përdorë dobësitë e BE-së dhe Shteteve të Bashkuara për të nxitur një konflikt në Ukrainë. Qeveritë duhet të kuptojnë se Kremlini po përballet me kufizime serioze, duke i lejuar politikbërësit përëndimorë të ndërmarrin veprime më efektive.
