Liria e fjalës është thelbësore për mbrojtësit e të drejtave të njeriut. Që nga fillimi ynë, ne kemi mbrojtur lirimin e të gjithë të burgosurve të ndërgjegjes: njerëzve që janë të burgosur vetëm për atë që gjejnë. Qasja e lirë në informacion, për shembull nëpërmjet gazetave, televizionit ose internetit, është thelbësore për funksionimin e duhur të sundimit të ligjit. Kjo është arsyeja pse ne marrim masa kur qasja në internet është e kufizuar ose kur liria e shtypit është e kufizuar.Njerëzit që flasin mendimet e tyre në vende ku kritika nuk tolerohet, po ngrenë qafën. Ata dalin publikisht për të mbrojtur të drejtat e tyre dhe të të tjerëve. Si rezultat, ata janë pre e lehtë për autoritetet dhe për të tjerët, si grupet e armatosura, grupet e interesit të korporatave dhe udhëheqësit fetarë. Ata kërcënohen, burgosen, torturohen apo edhe vriten dhe si rrjedhim edhe vetë janë viktima të shkeljeve të të drejtave të njeriut.
Disa marrin kërcënime anonime me vdekje për t’i detyruar të ndalojnë punën. Të tjerë rrëmbehen dhe keqtrajtohen ndërsa janë në burg. Policët janë fajtorë për torturë për të detyruar njerëzit në një ‘rrëfim’, ose si hakmarrje për ekspozimin e keqbërjeve.
Kritikët arrestohen me akuza të sajuara dhe kalojnë periudha të gjata në burg, pranohen me forcë në një klinikë psikiatrike ose ‘riedukohen’ në një kamp pune. Dhe ka ngacmime, si sekuestrimi i dokumenteve të udhëtimit, përgjimi i telefonave apo pengimi i avokatëve duke kërcënuar se do t’i largojë nga detyra.
Binjake në Nju Jork më 11 shtator 2001, gjuetia për terroristët është zgjeruar në mbarë botën. Por autoritetet nuk po synojnë vetëm njerëzit që vërtet duan të kryejnë sulme terroriste. Fushatat e shpifjeve i vendosin mbrojtësit e të drejtave të njeriut në një dritë të keqe duke pretenduar se janë terroristë. ‘Masat e sigurisë’ përdoren për të kundërshtuar kritikët. Për shembull, ata nuk mund të largohen nga qyteti i tyre ose të dënohen për të qenë një rrezik për shtetin. Zyrat e organizatave bastisen, vandalizohen ose mbyllen me pretendime të rreme. Dhe ligjet shtypëse kufizojnë lirinë e shprehjes.
Që nga fillimi i saj në vitin 1961, Amnesty është angazhuar për të drejtën e lirisë së shprehjes. Ne e bëmë – dhe vazhdojmë të bëjmë – duke mbrojtur të burgosurit e ndërgjegjes, të cilët janë të burgosur thjesht për shkak të mendimit të tyre.
Në shumë vende, liria e fjalës është e kufizuar nga ligje shtypëse. Amnesty Netherlands fokusohet veçanërisht në një numër vendesh ku liria e shprehjes është në një pozitë të keqe: Rusia, Kina, Turqia, Arabia Saudite dhe Indonezia. Ligjet e reja do t’u japin autoriteteve gjithnjë e më shumë burime për të heshtur kritikët e qeverisë. Duke vazhduar të ushtrojë presion, Amnesty përpiqet të sigurojë që ato ligje të amendohen.
Amnesty beson se është thelbësore që udhëzimet e Bashkimit Evropian për lirinë e shprehjes të respektohen në këto dhe vende të tjera. Këto udhëzime u japin diplomatëve në ambasada një arsenal opsionesh për të promovuar lirinë e fjalës.
Shkalla e lirisë së shprehjes mund të matet, ndër të tjera, duke parë shkallën e lirisë së shtypit dhe lirisë së internetit. Freedom House e bën këtë çdo vit dhe zbuloi se liria e shtypit kishte arritur pikën më të ulët në 12 vjet në 2015. Vetëm 13 për qind e popullsisë së botës gëzon një shtyp të lirë. Kjo do të thotë se për ta lajmet politike mbulohen gjerësisht, siguria e gazetarëve është e garantuar, ndërhyrja e shtetit në çështjet e medias është minimale dhe shtypi nuk i nënshtrohet kufizimeve ligjore apo presionit ekonomik.
Freedom House ia atribuon rënien e lirisë së shtypit dy faktorëve: rritjes së njëanshmërisë dhe polarizimit në mediat e një vendi, dhe frikësimit dhe dhunës fizike ndaj gazetarëve. Ky është veçanërisht rasti në Lindjen e Mesme, ku qeveritë dhe milicitë po u bëjnë presion gjithnjë e më shumë gazetarëve dhe mediave që të marrin anën e tyre. Nëse nuk je për ne, je kundër nesh, është mesazhi.
Vendet ku liria e shtypit ishte më e kufizuar janë Bangladeshi, Turqia, Burundi, Franca, Serbia, Jemeni, Egjipti, Maqedonia dhe Zimbabve.
