Duke analizuar se akoma pa u hequr një smundje, virus e pandemi erdhi tjetra, viruesi nga Afrika, Lija e majmunit.
Ne sot dhe madje edhe në të ardhmen do pësojmë përvoja të komplikuar personale me sëmundjet, viruset dhe sfidat tjera globale dhe nga këto nëse nuk kërcet Lufta e Tretë Botërore njeriu dosido do përballet me kufizime, shtypje pskike, me çmendurinë dhe institucionin psikiatrik. Është e vërtetë se njeriu ka një lidhje të caktuar me sëmundjen dhe gjithashtu me vdekjen. Michel Foucault ka shkruar për lindjen e klinikës dhe futjen e vdekjes në njohuritë mjekësore në një kohë kur këto gjëra kishin njëfarë kuptimi për të. E njëjta gjë është e vërtetë për burgun dhe fenome tjera tabu.
Disiplina dhe ndëshkimi është vepra e parë e gjatë në të cilën filozofi francez M. Foucault shpalos të menduarit kundrejtë pushtetit. Çfarë do të thotë kjo fjalë e frikshme? Çfarë fenomeni është ai që Foucault duket se ishte i fiksuar në vitet 1970 dhe me çfarë teknikash dhe mjetesh vepron pushteti? Si funksionon dhe çfarë na bën neve që jemi në mëshirën e tij?
Në esenë e tij mbi lindjen e burgut, Foucault konsideron se si ndodh që skena e ekzekutimit e cituar në fillim është një nga të fundit të këtij lloji të regjistruar në arkiva? Për çfarë arsye zhduket tortura publike, dënimi i turpshëm që deri atëherë ushtrohej në trupin e të dënuarve dhe pasonte me duartrokitje të forta? Pse ndëshkimi nuk e kufizon më trupin, por vetëm lirinë e delikuentit? Foucault nuk mund të jetë i kënaqur me interpretimin origjinal se me iluminizmin u shfaq një ideal humanist që rezultoi në “më shumë butësi, më shumë respekt dhe më shumë humanizëm”.
Duke pasur parasysh atë që i ndodhi gjatë veprimtarisë së tij në burg në vitet 1970, ky mosbesim ndaj triumfit të një njerëzimi me qëllim të mirë nuk është befasues. Shufrat e policisë kishin rënë mbi të dhe bashkëluftëtarët e tij me ashpërsi të pamëshirshme. Gjatë trazirave të burgjeve në Nancy dhe gjetkë, autoritetet reaguan me shtypje brutale. Në përvojën e Foucault-së dhe aktivistëve të tjerë, gjërat nuk ishin njerëzore as në rrugë dhe as në burgje.
Ndryshimet e institucioneve penale që nga fillimi i shekullit të 19-të e kanë bërë trupin e njeriut objektiv të pushtetit në një mënyrë më delikate sesa praktikat e torturës dhe vdekjes së sovranit të lashtë. Krimi i zakonshëm, i cili për një kohë të gjatë u konsiderua kryesisht si një padrejtësi ndaj mbretit, u shlye me një festë mundimi në trupin e të dënuarit. Sipas Foucault, kuptimi para-modern i ligjit ishte kryesisht për rivendosjen e një rendi që ishte prishur nga veprimi. Fuqia e sovranit të vjetër është thjesht negative, duke vepruar në thelb në ndalime. Masa e teknikës së tyre ndëshkuese është shkalla e shkatërrimit të cilës i nënshtrohet trupi i kriminelit.
Në shekullin e 18-të, me juristët reformator u zhvillua një politikë e re e trupit. Ndëshkimi nuk festohet më në një gjakderdhje të tepruar. Përkundrazi, kërkohet një dënim i kuptueshëm që është në proporcion me krimin. Sipas Foucault, ligji i ri penal synon shpirtin e individit, për aq sa çdo individ duhet të dijë se çfarë e pret saktësisht me cilin krim. Hakmarrja e furishme e sovranit zëvendësohet nga ndëshkimi i drejtë.
Duhet theksuar se marrëdhëniet e pushtetit mund të ekzistojnë vetëm në masën që subjektet janë të lirë. Nëse njëri do të ishte tërësisht në dispozicion të tjetrit dhe do të ishte bërë pronë e tij, një objekt mbi të cilin ky i fundit mund të ushtronte pushtet të pakufizuar dhe të pakufishëm, atëherë nuk do të kishte marrëdhënie pushteti. Për të ekzistuar një marrëdhënie pushteti, kërkohet një formë e caktuar lirie nga të dyja palët. Kjo do të thotë se në marrëdhëniet e pushtetit ka domosdoshmërisht mundësi rezistence. Në këtë sfond të përgjithshëm, Foucault refuzonte t’i përgjigjej pyetjes që i bëheshin: Por, thoshte ai, kur pushteti është kudo, atëherë nuk ka rezistencë, sepse ka liri kudo. Tani ka vërtet shtete dominimi. Në shumë raste, thekësonte filozofi se marrëdhëniet e pushtetit janë aq të rrënjosura sa janë përherë asimetrike dhe hapësira për liri është jashtëzakonisht e kufizuar. Në të vërtetë, në këto raste të dominimit ekonomik, social, institucional apo seksual, problemi është të dish se ku mund të formohet rezistenca. Megjithatë, pohimi “E shihni, pushteti është kudo, prandaj nuk ka vend për liri” i dukej atij krejtësisht i papërshtatshëm. Nuk mund t‘ i besonte idesë se pushteti është një sistem dominimi që kontrollon gjithçka dhe nuk lë vend për liri.
