Në samitin e Brukselit, shqetësuese mbetet çështja klimatike!
Nuk është asgjë e re që kontinenti afrikan është më i prekshëm ndaj krizave sesa pjesët e tjera të botës (bota perëndimore në veçanti). Kjo është gjithashtu e vërtetë për problemin më të përfolur të ndryshimeve klimatike, i cili sfidon vendet që kanë pak mjete për t’u përgjigjur ose për shkak të mungesës së parave ose për shkak të kushteve të tyre të paqëndrueshme socio-politike. Sipas një raporti të Organizatës Botërore Meteorologjike të vitit 2021, numri i fatkeqësive natyrore të shkaktuara nga klima është rritur në mënyrë të vazhdueshme çdo dekadë nga 1970-1979 (WMO 2021). Madagaskari, Zimbabve dhe Mozambiku, i cili në vitin 2019 ka përjetuar dy nga tornadot më të fortë dhe më të rrezikshëm të historisë afrikane, janë klasifikuar si disa nga vendet më të cenueshme ndaj klimës në mbarë botën (Eckstein, D., Künzel, V et al. 2021) .
Meqenëse Afrika në tërësi lëshon vetëm më pak se 4% të dioksidit total të karbonit në mbarë botën (Tiseo, I. 2021), lufta e kontinentit drejt qëndrueshmërisë ndaj klimës është jashtëzakonisht e padrejtë. Për këtë arsye, vitet e fundit bashkëpunimi për klimën ka filluar të bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm në bashkëpunimin ndërkombëtar. Bashkimi Evropian, i cili është shumë i përkushtuar ndaj sfidës kundër ndryshimeve klimatike, nuk vonoi të krijonte një kanal të ri bashkëpunimi me Afrikën për klimën. Gjurmët e para të bashkëpunimit për klimën mund të gjurmohen në strategjinë e parë të hartuar në kuadër të partneritetit BE-AU, Strategjia e Përbashkët Afrikë-BE (JAES) 2008-2010. Në atë moment, bashkëpunimi për ndryshimet klimatike midis kontinenteve ishte ende embrional, por ishte një fillim i mirë (partneriteti Afrikë-BE). Pas kësaj, Më 17 dhe 18 shkurt, Brukseli priti Samitin e 6-të BE-AU, një forum i shumëpritur midis dy organizatave që u shty në mënyrë të përsëritur për shkak të pandemisë. Qëllimi i samitit ishte rishikimi i partneritetit për ta bërë atë më ambicioz dhe për të krijuar mundësi të barabarta dhe të ndërsjella në shumë fusha, nga energjia, migrimi, paqja dhe siguria. Takimi mes 40 përfaqësuesve të vendeve afrikane dhe BE-së ishte në qendër të vëmendjes edhe për shkak të angazhimeve të reja të pritshme në sektorin e klimës, pasi BE-ja nisi Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane, e cila përfshin një veprim të jashtëm. Gjithashtu, më 9 mars 2020 u ngritën pritshmëritë me prezantimin e një strategjie të re evropiane ndaj Afrikës, “Strategjia gjithëpërfshirëse me Afrikën” e cila ndër prioritetet e saj spikaste “Partneriteti për tranzicionin e gjelbër dhe aksesin në energji”.
E gjithë zhurma për një marrëveshje të re për klimën u zbut nga rezultatet si të COP26 të Glasgow-it ashtu edhe të samitit.
Gjatë COP26, BE-ja dështoi të fliste me një zë të vetëm, duke mos pasur sukses në mbështetjen e kërkesave të Afrikës për ndihmë, p.sh, për objektin e “humbjes dhe dëmtimit” (Knaepen, H. 2021). Gjatë samitit të 6-të, BE-ja dështoi të dëgjojë prioritetet afrikane.
Në veçanti, BE-ja, pranoi me të drejtë “që tranzicioni energjetik i Afrikës është jetik për industrializimin e saj dhe për të kapërcyer hendekun e energjisë” (African Business 2022), nuk tha asgjë në përgjigje të kërkesës së Presidentit të Senegalit dhe Kryetarit të AU, Macky Sall për të ruajtur financimin e industrisë së gazit të nevojshme nga kontinenti për të përshpejtuar zhvillimin ekonomikdhe industrializimi. Ajo që i mungonte konferencës ishte gjithashtu një diskutim për financimin e BE-së për klimën, i cili ende nuk është adekuat si në aspektin sasior ashtu edhe në atë cilësor (Climate Action Tracker 2021).
Pavarësisht gjithçkaje, axhenda klimatike BE-AU është ende është duke u avancuar dhe të dy kontinentet nuk duhet të dështojnë të shfrytëzojnë shansin për të qëndruar të bashkuar në C27 në konferencën e ardhshëm në Afrikë, duke krijuar mundësi të reja për të finalizuar punën që është kryer me një ritëm të ngadalë në dy dekadat e fundit.
Autori Nijazi Halili është anëtar i New York Academy of Science, USA!
