Mund t’i manipuloni një apo disa ojq të huaja sikur e manipuluat organizatën “Europa Nostra’ por, kurrë dhe asnjëherë, nuk mund t’i mbuloni krimet e shtetit serb ndaj shqiptarëve dhe mëkatet tuaja dhe të klerit ortodoks serb, si njerëz, si klerikë por edhe si institucione
(Në vend të një letre të hapur të parit të Manastirit të Deçanit me qëllim që ta dëgjojnë edhe diplomatët perëndimorë po edhe përfaqësuesit e organizatës ‘Europa Nostra’)
Atë Sava,
Në shkrimet e mia, që s’janë të pakta gjithmonë kam mbajtur qëndrimin tim se liria është dhe duhet të qëndrojë mbi të gjitha vlerat tjera njerëzore. Gjithashtu mendoj dhe kam thënë se e drejta është vlera e dytë e çdo shoqërie njerëzore dhe e çdo shteti. Po kështu në shkrimet e mia, thuaja përherë, e kam shprehur kundërshtimin tim permanent të përzierjes së bashkësive fetare në politikë dhe në punët shtetërore pra, me një fjalë, e kam kërkuar ndarjen e shtetit nga feja dhe të fesë nga shteti në të gjitha aspektet që e nënkuptojnë shtetin sekular. Po kështu, në shkrimet e mia, e kam proklamuar gjithmonë se detyrë e çdo feje, në rend të parë, duhet të jetë humanizmi dhe përsosja shpirtërore e njerëzve dhe e besimtarëve dhe kurrë e kundërta.
Në shkrimet e mia, gjithashtu, kryesisht, kam folur për politizimin e islamit dhe asnjëherë nuk iu kam qasur përzierjes së klerit ortodoks serb në politikë në Serbi dhe, sidomos, në Kosovë ku klerikët ortodoksë, sidomos ata serbë, janë marrë dhe po merren fort me krijimin e situatave shantazhuese politike kundër shtetit të Kosovës. Nuk kam dashur të shkruaj për këtë pjesë për shkak të ndjeshmërisë që ka marrëdhënia e shtetit të Kosovës me klerin ortodoks serb dhe me manastiret ortodokse të Kosovës.
E shikova, rastësisht, profilin tënd në Facebook dhe në Twiter dhe, edhe pse nuk prisja ndonjë çudi, më habiti qëndrimi juaj permanent kundër shtetit të Kosovës. Në shkrimet tuaja, me mjeshtri, mundoheni që veten tuaj dhe Manastirin e Deçanit ta paraqisni si një viktimë që po viktimizohet nga shteti i Kosovës të cilin ju ende e quani ‘Kosovë e Metohi’, emër të cilin vendi im dhe vendi yt, Kosova pra, e mbante vetëm në kohën e terrorit shtetëror serb të udhëhequr nga Rankoviqi në vitet ‘50-të dhe, në kohën e pas rrënimit të autonomisë së Kosovës, gjatë ripushtimit të Kosovës nga ish presidentit serb, MIllosheviq, i cili, gjerësisht në botë, u quajt ‘Kasapi i Ballkanit’ për shkak se me ushtrinë e tij i sulmoi katër popuj dhe gjatë marshutës së tij të luftës kreu qindra e qindra masakra dhe kreu gjenocid (i cili tashmë është i pranuar nga opinioni botëror) kudo që shkeli këmba e ushtrisë dhe e milicive ushtarake dhe paraushtarake serbe, sidomos në Bosnjë e në Kosovë.
Ushtria Serbe, fatkeqësisht, siç e dini edhe ju, e sulmoi edhe vendin tim dhe vendin në të cilin Ti jeton aktualisht dhe të cilin ti e quan ‘Kosovë e Metohi’.
Ushtria e shteti serb, pra ushtria e popullit tënd, nuk la fshat e vendbanim pa sulmuar. E shkatërroi pasurinë dhe shtëpitë e 200 000 familjeve kosovare (sipas të dhënave zyrtare të organizatave botërore që ndihmuan rindërtimin e vendit) dhe shkaktoi dëm që llogaritet në 20 miliardë euro. Vrau mbi 11000 civilë, në të shumtën gra, fëmijë dhe pleq. I vrau dhe i zhduki komplet mbi 200 familje nga të cilat nuk mbijetoi askush ose, në ndonjë rast, ndonjë fëmijë i vetëm ose ndonjë vajzë a grua. Ushtria e shtetit tënd, Atë Sava, dhunoi mbi 10 000 gra e vajza kosovare. Nëse e mbani mend, Atë Sava, ushtria jote, me bekimin e kishës serbe të cilës i shërbeni, ka vrarë qindra civilë në rajonin e Deçanit e të Pejës. Ndoshta i mban mend masakrat (ju edhe mund të mos i quani masakra) e kryera në Beleg ku janë zënë roib dhe janë zhdukur, në prill të vitit 99-të, më shumë se 70 burra e djem. Ndoshta e mban mend ndërhyrjen e ushtrisë së popullit tënd në fshatin Lubeniq në maj të vitit 1998 dhe në prill të vitit 1999 kur u vranë, në të dy masakrat, më shumë se tetëdhjetë (80) burra e djem nga mosha 12 deri në moshën 92 vjeç, të gjithë civilë të paarmatosur. Ose, Atë Sava, po ta kujtoj fshatin Qyshk në të cilin janë masakruar, vrarë e djegur, për një ditë, më shumë se 60 banorë të këtij fshati, të gjithë civilë të paarmatosur dhe të të gjitha moshave. Këtu të fola për vrasjet masive që janë bërë e jo për rastet kur ushtria dhe para ushtritë e kombit tënd vrisnin dhjetë e më pak qytetarë e që janë, në tërë territorin e dy qyteteve, rreth 2000 viktima, të gjithë civilë.
T’i përmenda, Atë Sava, vetëm të të them se në atë kohë dhe as më vonë, d.m.th. asnjëherë, as nuk reagove (si individ) dhe as nuk i kundërshtove (si kishë) vrasjet e kryera nga ushtria e milicia serbe (s’po e quaj terror se s’do ta pranosh) kundër popullit dhe civilëve shqiptarë, një pjesë e të cilëve kanë qene bashkëqytetarë të tu!
Ti, Atë Sava, asnjëherë nuk ke shprehur keqardhje për vrasjet dhe mizoritë serbe ndaj civilëve e popullit shqiptar ( ma thuaj nëse e ke bërë, të të kërkoj falje)!
Ti, Atë Sava, kurrë nuk ke kërkuar falje për plojën e kryer kundër popullit dhe civilëve shqiptarë nga ushtarët e milicët serbë të cilët, gjatë luftës, i bekoje dhe i strehoje brenda manastirit tënd (nëse e ke bërë, ma dëshmo që të të kërkoj falje).
Ti, Atë Sava, ishe në Deçan kur ushtria serbe, policia serbe dhe milicitë paraushtarake serbe i dëbuan nga shtëpitë e tyre më shumë se 90% të banorëve joserbë të komunave të Deçanit dhe të Pejës. As kësaj radhe nuk kam lexuar apo edhe nuk kam dëgjuar se ke shprehur keqardhje apo ke kërkuar falje (ma thuaj nëse e ke bërë të të kërkoj falje).
Të kthehemi pak te historia Atë Sava,
Për shume vjet, më shumë se një shekull e gjysmë, flitet e shkruhet se në arkivat e Manastirit te Deçanit ekzistojnë dokumente të shkruara në gjuhën e vjetër shqipe (staro albanski) të cilat, paraardhësit tuaj dhe edhe ju, ose i mbani të fshehura ose, që ka shumë gjasë, i keni zhdukur me kohë. Po të dëshironit të krijonit një atmosferë besimi dhe miqësie të cilën ju e keni prishur tash katër dhjetë vjet, do të duhej ta lejonit qasjen në arkivin e manastirit për ta vërtetuar, përfundimisht ekzistencën e dokumenteve të shkruara në shqip apo thjeshtë për ta parë nëse ato janë zhdukur me kohën. Për mua, fshehja, apo edhe zhdukja dhe shkatërrimi i dokumenteve të shkruara shqip, është krimi më i madh që mund të keni bërë kundër shqiptarëve. Për këtë arsye, Ati Sava, po të bëj thirrje publike që ta lejosh një ekip ekspertësh vendorë ose ndërkombëtarë për ta hulumtuar arkivin tuaj. Ne Shqiptarët vetëm duam ta vërtetojmë ekzistencën apo mos ekzistencën e atyre shkrimeve të cilat, ndoshta, do ta vërtetonin dhje dëshmonin nëse manastiri është shqiptar apo serb.
Siç e dini, apo edhe mund të mos e dini, për më shumë se 270 vjet Manastiri i Deçanit është ruajtur dhe mbrojtur nga shqiptarët. Ky manastir nuk është mbrojtur për ndonjë arsye tjetër por vetëm pse, edhe ky manastir, edhe pse shqiptarët me shumicë ishin konvertuar në islam, konsiderohej prej tyre vlerë shpirtërore dhe vend i shenjt i tyre. Më sa me kujtohet, Atë Sava, deri në fund të viteve 80-të njëra nga familjet shqiptare deçanase ende mbronte manastirin ‘tënd’ dhe ende e mbante titullin e Vojvodës, pra ruajtësit të manastirit. Në këtë kohë, pra në fund të viteve 1980, kur kisha juaj u vu në shërbim të pushtetit dhe u shndërrua në instrument të represionit shtetëror serb për përndjekjen dhe shkeljen e të drejtave të shqiptarëve, ju e humbet mbrojtësin e fundit shqiptar të manastirit i cili nuk pranoj më që ta mbante titullin i cili, në kohë të tjera, ishte titull nderi.
Shqiptarët, Ati Sava, e mbrojtën manastirin gjatë periudhës së Perandorisë Osmane deri në vitin 1912. Shikoji dokumentet dhe vërtetojë nëse po e them të vërteten!
Shqiptarët, Atë Sava, e mbrojtën manastirin, edhe gjatë pushtimit të Kosovës nga ushtria serbe, në vitin 1912 dhe pas këtij viti , në kohën e luftërave ballkanike. Lexo ndonjë dokument për ta parë nëse është e vërtetë!
Shqiptarët e mbrojtën manastirin, edhe gjatë dhe deri në fund të luftës së parë botërore, kur Kosova ishte e pushtuar nga Austro hungarezët. Shih dhe lexo se sa persona shqiptarë janë vrarë në këtë periudhë duke e mbrojtur manastirin?
Për dijen tuaj dhe të diplomatëve ndërkombëtarë, Atë Sava, në mbrojte të manastirit gjatë tërë periudhës sa ajo ishte në mbrojtje të shqiptarëve, janë vrarë 24 mbrojtës, të gjithë shqiptarë dhe qytetarë të komunës së tashme të Deçanit.
Ju në postimin tuaj keni thënë se po ‘terrorizoheni’ nga institucionet e Kosovës të cilës ende i referoheni si “Kosova dhe Metohija’. Të lutem na thuaj si do të trajtohej një qytetar i Kosovës në Serbi po mos ta njihte Serbinë dhe po të shprehej haptas kundër saj dhe duke e mohuar ekzistencën e saj? Më thuaj!
Nëse jam mirë me të kuptuarit e terminologjisë dhe të gjuhës, fjala ‘terrorizim’ nënkupton një dhunë permanente që ushtrohet ndaj një individi a një grupi të caktuar. Ju përmendni ‘katër sulme’ që janë ndërmarr kundër manastirit tuaj. Duke mos dashur t’i përmend raportet policore të cilat nuk janë publikuar me qëllim që t’ua ruajnë autoritetin Juve dhe stafit tuaj, si klerik që jeni, dua t’ua përkujtoj se të gjitha aktet e dhunës për të cilat po flisni janë kryer nga stafi i manastirit tuaj dhe këtë gjë e dini dhe ju por edhe policia e UNMIK-ut dhe organet e KFOR-it të cilët, në atë kohë, ishin në mbrojtjen tuaj. Së paku kështu qarkullojnë informata të cilat kanë rrjedhur nga policia e atëhershme e UNMIK-ut.
Ju përmendni ‘terrorizimin’. Me lejo të lutem të t’i them disa fakte të cilat, ju lus, t’i vërtetoni Ju apo cilido institucion ndërkombëtar të cilit mund t’i besoni JU:
-Nuk ka familje shqiptare në rajonin e Deçanit dhe të Pejës që nuk e ka, së paku, një anëtar të familjes të vrarë nga pushteti serb gjatë periudhës 1912-1999.
-Nuk ka fshat në të dyja komunat që i përmenda që, në periudhën 1912-1944, nuk ka përjetuar vrasje masive dhe masakrim të fshatarëve nga pushtetet serbe. Në fshatin tim, për dijen tuaj, gjatë kësaj periudhe, janë kryer tri masakra, më 1924 në bjeshkët e fshatit, më 1927 në fshat dhe më 1945 në malet e fshatit te vendi i quajtur Rrazhga, në të cilat ushtria dhe milicitë serbe kanë vrarë më shumë se 100 fshatarë, banorë të Isniqit (ndër ta shumë fëmijë). Nuk po i përmend këtu vuajtjet e banorëve të fshatrave të tjera të Pejës dhe të Deçanit, duke e ditur se ju i dini të gjitha ngase nuk ma merr mendja se të gjitha masakrat serbe të të gjitha kohërave janë dokumentuar në dokumentet e manastirit tuaj.
Për dijen tuaj, Atë Sava, po ju tregoj se në vitin 1947, nga pushteti i atëhershëm i Serbisë, të gjitha familjeve të Deçanit (por edhe te Kosovës), iu janë marrë me dhunë të gjitha rezervat ushqimore me ç’rast, për gati dy vjet, në Kosovë ka mbretëruar mungesa e ushqimit dhe uria. Dhe, në këtë rast, Ati Sava, kanë vdekurit nga uria mijëra njerëz.
-Janë rreth dymijë familje në të dyja komunat të cilat, në periudhën e paraluftës së dytë botërore, janë shpronësuar nga pronat e tyre bujqësore apo nga shtëpitë e tyre në të cilat, më vonë, janë vendosur kolonë serbë dhe malazezë të ardhur nga viset malore të Malit të Zi dhe të Bosnjës. Në të njëjtën periudhë, janë ndjekur me forcë nga këto komuna më shumë se 2000 familje shqiptare të cilat, sipas marrëveshjeve Serbo-Turke të viteve 1930 dhe 1950, janë shpërngulur në Turqi.
Për të bëmat të shtetit serb kundër shqiptarëve, shqiptarët asnjëherë nuk e kanë akuzuar institucionin e Kishës Ortodokse dhe kurrë Manastirin e Deçanit deri në vitet 80-të kur institucionet kishtare serbe u vunë në shërbim të politikave ekspansioniste e shoviniste të shtetit serb dhe mësymjeve ushtarake po të këtij shteti ndaj lirisë dhe qenësisë së kombeve të tjera në ish Jugosllavi.
Po të futesh ne Youtube mund të shohësh qindra e qindra deklarime te klerikëve serbë të të gjitha niveleve kundër kombeve tjera të ish-Jugosllavisë dhe sidomos kundër shqiptarëve. Unë as që dua t’i përmend me emra këta klerikë serbë ngase besoj që, sipas, besimit të krishterë ata, në botën e përtejme, duhet të përgjigjen para Zotit për të bëmat e tyre për të cilat nuk besoj se do të gjejnë vend në parajsë.
Nëse po flet për terrorizimin atëherë po t’i përmend disa fakte të cilat tregojnë se Ju si person dhe si institucion keni marrë pjesë në disa akte të tilla kundër shqiptarëve:
-në fund të viteve tetëdhjetë pushteti juaj, pra shteti serb, helmoi mijëra nxënës kosovarë nëpër shkollat fillore dhe të mesme (fakt i vërtetuar edhe nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSh));
-Në fund ët viteve 80 dhe në vitet 90 ju e dini se pushteti serb kishte mbyllur të gjitha shkollat shqipe dhe, për disa vite, mësimi është zhvilluar nëpër shtëpitë shkolla të qytetarëve shqiptarë. Jua, Ati Sava, keni qenë këndej dhe kurrë s’keni reaguar, së paku, në emër të humanizmit dhe dhembshurisë njerëzore.
Ju, e di, që të gjitha këto nuk do t’i quani terrorizëm, por, për të kuptuarin tim të kësaj bote dhe nga ajo që kam lexuar nga historia e politikës, të gjitha këto për të cilat të fola janë terrorizëm shtetëror dhe Ju, edhe nëse nuk i quani terrorizëm, asnjëherë nuk dolët kundër akteve të tilla.
Tash të t’i them edhe disa fjalë, Ati Sava:
A s’të duket se është terrorizim i popullsisë që, për 23 vjet, çdo ditë, iu vështirësohet dhe pengohet qasja në pronat e tyre si dhe e drejta e kalimit të lirë nëpër rrugën publike që kalon anash manastirit? Me thuaj cili institucion fetar në botë e ka bërë dhe e ka të drejtën ta bëjë këtë gjë?
A s’të duket terrorizim, pengimi për 23 vjet, i ndërtimit të një rruge e cila i lidh njerëzit, kombet, popujt dhe shtetet.
A s’të duket terrorizim që Ju, në kohën kur 97% e banorëve të komunës, ku jetoni e veproni, nuk kishin asnjë të drejtë dhe ishin përjashtuar nga çdo vendimmarrje, pranonit që ta përvetësoni pronën e ndërmarrjeve për të cilat, po ata banorë, kanë kontribuuar, investuar e paguar taksa e kontribute për gati gjashtëdhjetë vjet. Po flas për ‘APIKO’-n, ‘ILIRIA-n dhe pronat e tyre.
A s’ju duket terrorizim uzurpimi i të vetmes pishinë publike që e kishte komuna e Deçanit. A e dini se flitet se në pishinën, të cilën e keni mbushur dhe të cilën, tashmë, e keni futur brenda rrethojës me tela me gjemba, forcat serbe kanë varrosur trupa të civilëve të vrarë shqiptarë.
A s’ju duket terrorizëm uzurpimi i pronave publike që shtriheshin rreth manastirit ku përfshihej edhe pishina për të cilën të fola më lartë (këtu nuk po flas për pronat e APIKO-s dhe të ‘ILIRIA’-s por për sipërfaqet publike që, deri në vitet 90, konsideroheshin prona publike rreth Manastirit dhe në të cilat publiku kishte qasje të lirë.
A s’ju duket terrorizim ndërtimi i murit me gjemba rreth e rreth pronave ‘tuaja’ i cili jep përshtypjen e një kampi përqendrimi nazist apo të një burgu dhe e dëmton imazhin e komunës, e shëmton pafund pamjen, ambientin dhe natyrën? (ndërtim që është në kundërshtim me ligjin për Zonat e veçanta të mbrojtura (neni dy).
A s’ju duket terror moslejimi i ndërtimit të infrastrukturës dhe investimeve për shfrytëzimin e burimit të ujit mineral që është afër manastirit?
A s’ju duket terrorizim moslejimi i ndërtimit të shtratit të Bistricës dhe shëtitores anash tij vetëm pse një pjesë e lumit shtrihet në zonën e veçantë të mbrojtur?
Ju, Ati Sava, kenë bërë ndërtime të tjera për rreth manastirit në kundërshtim me Ligjin në fjalë dhe ligjet urbanistike, duke e dëmtuar shumë pamjen, kontekstin historik të tij dhe pa leje të veçantë nga Komuna dhe organet kompetente shtetërore.
Për fund, Ati Sava, edhe disa fjalë!
Keni përfituar shumë nga klasa politike e Kosovës e cila, me shpresën e njohjes së ndërsjellë me Serbinë, ka bërë lëshime të palejueshme të cilat e kanë prekur shtetin dhe bazën e të drejtave të njeriut dhe të drejtave qytetare të banorëve të Kosovës. Ju keni fituar me ligjet Kosovare më shumë të drejta nga ç’ kane institucionet e ngjashme kudo në botë dhe edhe në vendin tënd të origjinës, në Serbi. Të gjitha këto të drejta e benifite që keni përfituar janë në dëm të qytetarëve të Kosovës dhe sidomos të banorëve rreth zonave të mbrojtura ngase secilit që ka prona në këto zona i kufizohet e drejta e lëvizjes së lirë dhe mundësia për shfrytëzim të lirë të pronës e që është një nga të drejtat themelore sipas Deklaratës Universale për të Drejtat e Njeriut dhe Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Gjithashtu pengimi në zhvillimin ekonomik dhe infrastrukturor të vendbanimeve është një nga shkeljet themelore të të drejtave të njeriut që ju bëni në mënyrë të vazhdueshme dhe që shteti i Kosovës, i detyruar nga ndërkombëtarët, ua ka lejuar.
Sigurisht, z. Sava, meqenëse që këto benificione të padrejta po i keqpërdorni për qëllime politike dhe propagandistike duke e penguar popullatën në realizimin e të drejtave të tyre elementare dhe për ta penguar zhvillimin ekonomik të komunës një ditë, këto padrejtësi do të zgjidhen në Gjykatën e Strasburgut për të drejtat e njeriut kur vendi im të bëhet anëtare e Këshillit të Evropës.
Dhe në fund, Zoti Sava, ju sigurisht do të më flisnit për pronat e dy ndërmarrjeve që i keni marrë dhuratë nga pushteti i MIllosheviqit në kohën e terrorit dhe aparteidit serb dhe kur shqiptarët nuk kishin asnjë mundësi vendimmarrëse dhe ishin privuar nga çdo e drejtë njerëzore, politike dhe kombëtare. Po, ju keni të drejt t’i keni ato prona nëse të njëjtat do t’ju dhuroheshin në një kohë normale dhe nëse për dhurimin e tyre do të kishin vendosur përfaqësuesit e zgjedhur të popullit të Kosovës, në komunë apo edhe më lartë.
Ju i keni përfituar ato prona në kohën kur regjimi serb na vriste dhe na digjte. Ju keni të drejtë juridike t’i kërkoni pronat që ua ka dhënë pushteti i cili na vrau dhe na privoi nga çdo e drejtë njerëzore e kombëtare, por çdo politikanë i ndershëm shqiptar nuk do të mund ta marrë mbi supet e veta stigmën e përligjjes së një vendimi të një pushteti vrastar i cili qëllim kishte zhdukjen e shqiptarëve. Kuptojini politikanët tanë, ata s’mund ta përligjin padrejtësinë dhe terrorin e kohës kur ju morët dhuratë tokat që nuk ishin tuajat dhe tash me këmbëngulje dhe pa fije morali i kërkoni duke derdhur helm e vrer mbi shtetin e Kosovës.
Të isha në vendin tënd do të filloja t’i ushtroja të drejtat që t’i garanton shteti në lidhje me ushtrimin dhe zhvillimin e besimit fetar për çka jeni i thirrur dhe do të ndaloja të bëhesha instrument i politikës ditore antishqiptare dhe antikosovare të Serbisë ngase çdo shtet, dhe edhe Kosova, në një moment të caktuar, detyrohet të ndërmarrë çdo masë për ndërprerjen dhe ndalimin e aktiviteteve antishtetërore ndaj tij nga kushdo që kryhen ato, qoftë edhe nga një klerik si ju.
Të isha në vendin tuaj do të bëja çka është e mundur për t’i ndrequr marrëdhëniet me njerëzit dhe popullsinë deçanase e të tërë Kosovës, së pari duke filluar me kërkim falje për të gjitha krimet e bëra gjatë një shekulli nga shteti yt i origjinës e për të cilat Ti kurrë s’ke shprehur as keqardhje dhe as mospajtim.
Së dyti do të kujdesesha që Manastirin mos ta përdorja për qëllime politike kundër shtetit të Kosovës dhe popullit të saj por ta bëja një institucion të hapur për të gjithë ata që dëshirojnë ta shohin apo edhe t’i falen perëndisë.
Së treti do të filloja ta njihja dhe ta quaja me emrin e vet zyrtar shtetin në të cilin jeton, i cili të ka dhënë mbrojtje dhe të drejta të pakufizuara dhe kundër të cilit po veproni e flisni çdo ditë në të gjitha mënyrat dhe mediumet e mundshme.
Përndryshe, në sytë e njerëzve, do të dukeni si një relikt miniatural i pushtetit kriminal serb të Millosheviqit dhe, derisa ju vazhdoni të veproni kundër e t’i urreni shqiptarët, do të korrni prej tyre atë që po mbillni, urrejtjen dhe përçmimin.
Manastiri i Deçanit nuk e meriton këtë gjë, ju nga një tempull të Zotit që vlerësohej, që ende shqiptarët e konsiderojnë vlerë kulturore të tyre dhe të cilin e kanë ruajtur me shekuj, po e shndërroni në një instrument politik që qëllim ka vazhdimin dhe ushqimin e politikave pushtuese e shoviniste antishqiptare serbe.
Ju, Ati Sava’ mund të qani me lotë krokodili para diplomatëve perëndimor, mund ta keqpërdoroni ndjeshmërinë e tyre njerëzore dhe politike, mund t’i manipuloni një apo disa ojq të huaja sikur e manipuluat organizatën “Europa Nostra’ por, kurrë dhe asnjëherë, nuk mund t’i mbuloni krimet e shtetit serb ndaj shqiptarëve dhe mëkatet tuaja dhe të klerit ortodoks serb, si njerëz, si klerikë por edhe si institucione të bëra ndaj bashkëqytetarëve tuaj shqiptarë. Të mbushur me mëkate të vjetra dhe të reja, te ngarkuar me mosmirënjohjen, me urrejtjen dhe armiqësinë historike që e mbillni dhe e tregoni ndaj shqiptarëve, shpresoj që ju dhe klerikët tjerë serbë keni bërë një vend të merituar në Purgatorin e Dantes ku duhet të shpërlaheni nga krimet dhe të bëmat kriminale që keni bërë si kishë dhe si komb kundër popullit tim. Me qëllim nuk ua përmenda Skëterrën ngase, si besimtar, mendoj se, sa të jeni gjallë, ende keni kohë për ta larë ndërgjegjen tuaj duke kërkuar falje te populli im.
Në fund, dua t’ju them se të admiroj për guximin që të urresh, edhe pse e ke të ndaluar nga feja, dhe konsekuencën tuaj ndaj politikës antishqiptare dhe antikosovare që e mbani dhe e bëni në vazhdimësi dhe në të gjitha mënyrat.
Mos mbjell urrejtje, Atë Sava!
——————
Në vijim letra anglisht
He who sows hate, reaps hate
(Instead of an open letter for the head of the Deçan Monastery, so that Western diplomats and representatives of ‘Europa Nostra’ can hear it)
Father Sava,
In my writings, which are not few, I have always maintained my position that freedom is and must stand above all other human values. I also think and have said that justice is the second value of every human society and every state. Similarly, in my writings I have always expressed my permanent opposition to the mixing of religious communities in politics and state affairs, that is, in a word, the separation of the state from religion and religion from the state in all aspects as one of the main conditions of existing of the secular state. Likewise, in my writings, I proclaimed that the duty of every religion, in the first order, should be humanism and the spiritual perfection of people and believers and never the opposite.
In my writings, I have also talked mainly about the politicization of Islam and I have never approached the involvement of the Serbian Orthodox clergy in politics in Serbia and, especially, in Kosovo where the Orthodox clergy, especially the Serbian ones, have been and are being dealing strongly with the creation of blackmailing political situations against the state of Kosovo. I did not want to write about this part because of the sensitivity of the relationships between the state of Kosovo with the Serbian Orthodox clergy and the Orthodox monasteries in Kosovo.
I looked, by chance, at your profile on Facebook and Twitter, and although I did not expect any surprises, I was surprised by your permanent attitude against the state of Kosovo. In your writings, you skillfully try to present yourself and the Monastery of Deçan as a victim who is being victimized by the institutions and state of Kosovo, which you still call ‘Kosovo and Metohi’, the name of my country and your country, Kosovo, held it only during the Serbian state terror led by Ranković in the ‘50s and, after the collapse of Kosovo’s autonomy, during the reconquest of Kosovo by the former Serbian president, Milošević, who, widely in the world, was called the “Butcher of the Balkans” because with his army he attacked four nations and during his march he committed hundreds and hundreds of massacres and committed genocide (which is already accepted by world opinion) wherever the Serbian army, military, and paramilitary militias, marched mercilessly against people, especially in Bosnia and Kosovo.
The Serbian army, unfortunately, as you know, also attacked my country and the country in which you currently live and which you call ‘Kosovo and Metohija’.
The army of the Serbian state, that is, the army of your people did not leave a village or settlement untouched by the military boot. It destroyed the property and homes of 200,000 Kosovar families (according to official data from world organizations that helped rebuild the country) and caused damage estimated at 20 billion euros. It killed over 11,000 civilians, mostly women, children, and the elderly. It killed and completely wiped out over 200 families from which no one or, in any case, a single child or a girl or woman survived. The army of your country, Father Sava, raped over 10,000 Kosovar women and girls. If you remember, Father Sava, your army, with the blessing of the Serbian church you serve, has killed hundreds of civilians in the region of Deçan and Peja. Perhaps you remember the massacres (you may not even call them massacres) carried out in Beleg where more than 70 men and boys were captured and disappeared, in April of the year 99. Perhaps you remember the intervention of your Serbian army in the village of Lubeniq in May 1998 and April 1999 when, in both massacres, more than eighty (80) men and boys between the ages of 12 and 92 years old were killed, all unarmed civilians. Or, Father Sava, I am recalling the village of Qyshk in which more than 60 residents of this village, all unarmed civilians of all ages, were massacred, killed, and burned in one day. Here I spoke about the mass murders that have taken place and not about the cases when the army and paramilitaries units of your nation killed ten or fewer citizens, which are, in the entire territory of the two cities, about 2000 victims, all civilians.
I mentioned them, Father Sava, just to tell you that at that time and even later, i.e., you never reacted (as an individual) nor opposed (as a church) the murders committed by the Serbian army and militia (I’m not calling it terror because you won’t accept it) against the Albanian people and civilians, a part of who have been your fellow citizens!
You, Father Sava, have never expressed regret for the Serbian murders and atrocities against civilians and the Albanian people (tell me if you did, so that I can apologize)!
You, Father Sava, have never apologized for the crimes committed against the Albanian people and civilians by the Serbian soldiers and militias whom, during the war, you blessed and sheltered inside your monastery (if you did, prove it to me so that I can apologize).
You, Father Sava, were in Deçan when the Serbian army, Serbian police, and Serbian paramilitary militias expelled more than 90% of the non-Serb residents of the municipalities of Deçan and Peja from their homes. Until today, I have not read or even heard that you expressed regret or apologized (tell me if you did, so that I can apologize).
Let’s go back to the story of Father Sava.
For many years, more than a century and a half, it is said and written that in the archives of the Monastery in Deçan there are documents written in the Old Albanian Language (staro albanski) which your ancestors and you either kept hidden or that most likely, you have destroyed in time. If you wanted to create an atmosphere of trust and friendship that you have broken four decades ago, you would have to allow access to the monastery’s archives to finally prove the existence of documents written in Albanian or simply to see if they have ‘disappeared’ with time. For me, hiding, or even disappearing and destroying old writings written in Albanian, is the biggest crime you and your church could have committed against Albanians. For this reason, Father Sava, I am making a public appeal to allow a team of local or international experts (why not from ‘Europa Nostra’) to research your archive. We Albanians just want to prove the existence or non-existence of those writings which, perhaps, would prove and testify whether the monastery is Albanian or Serbian.
As you know, or you may not know, for more than 270 years, the Monastery of Deçan has been preserved and protected by Albanians. This monastery has not been protected for any other reason, but only because this monastery, even though the majority of Albanians had converted to Islam, was considered by them a spiritual value and their holy place. As far as I can remember, Father Sava, until the end of the ‘80s, one of the Albanian families from Deçan still protected “your” monastery and still held the title of Vojvoda, that is, the guardians of the monastery. At this time, i.e., at the end of the 1980s, when your church was placed at the service of the government and turned into an instrument of Serbian state repression for the persecution and violation of the rights of Albanians, you lost the last Albanian defender of the monastery, who no longer accepts that he should hold the title which, in other times, was a title of honor.
The Albanians, Father Sava, protected the monastery during the period of the Ottoman Empire until 1912. Read the documents and see if I am telling the truth!
The Albanians, Father Sava, protected the monastery, even during the occupation of Kosovo by the Serbian army, in 1912 and after this year, during the Balkan wars. Read the documents to see if it is true!
The Albanians protected the monastery, during and until the end of the first world war when Kosovo was occupied by the Austro-Hungarians. See and read how many Albanians were killed in this period while protecting the monastery.
For your information and that of the international diplomats and representatives of ‘Europa Nostra’, Father Sava, in the defense of the monastery during the entire period that it was defended from the Albanians, 24 defenders were killed, all Albanians and citizens of the current Municipality of Deçan.
You said in your post that you are being ‘terrorized’ by the institutions of Kosovo, which you still refer to as “Kosovo and Metohi”. Please tell me how a citizen of Kosovo would be treated in Serbia if he did not recognize Serbia and spoke openly against it and denied its existence? Tell me!
If I am correct with my understanding of the terminology and the language, the word ‘terrorism’ means permanent violence that is exercised against an individual or a certain group. You mention ‘four attacks’ that have been carried out against your monastery. Not wanting to mention the police reports which have not been published in order to preserve the authority of you and your staff, as the clergy that you are, I want to remind you that all the acts of violence you are speaking of have been committed from the staff of your monastery and you also know this, but as well as the UNMIK police and the KFOR troops who, at that time, were in your protection. At least that’s how the information that came from the UNMIK police circulates.
You mention ‘terrorism’. Please allow me to tell you some facts which, you or any international institution you trust can prove:
– There is no Albanian family in the region of Deçan and Peja that does not have at least one family member killed by the Serbian government (police and army) during the period 1912-1999.
– There is no village in the two municipalities I mentioned that in the period 1912-1944, did not experience mass murder and massacre of villagers by the Serbian authorities. In my village, for your information, during this period, three massacres were carried out, in 1924 in the hills of the village (Pleqe and Milishevc), in 1927 in the village, and in 1945 in the mountains of the village in the place called Rrazhga, in which the Serbian army and militias killed more than 100 villagers, residents of Isniq (among them many children). I am not mentioning here the sufferings of the inhabitants of other villages of Peja and Deçan, knowing that you know all about it, because I think that all the Serbian massacres of all times are documented in the writings, diaries, and chronicles of your monastery.
For your information, Father Sava, I am telling you that in 1947, by the then government of Serbia, all the families of Deçan (but also in Kosovo) were forcibly taken all their food reserves, in which case, for almost two years, lack of food and hunger reigned in Kosovo. In this case, Father Sava, thousands of people have died of hunger.
– There are about two thousand families in both municipalities who, in the period before the Second World War, were expropriated from their agricultural properties or from their houses, in which, later, Serbian and Montenegrin settlers (colonists) from the mountainous areas of Montenegro and Bosnia settled. In the same period, more than 2,000 Albanian families who, according to the Serbo-Turkish agreements of the 1930s and 1950s, moved to Turkey were forcibly pursued by these municipalities.
For the deeds of the Serbian state against the Albanians, the Albanians have never accused the institution of the Orthodox Church and never the Monastery of Deçan until the ‘80s when the Serbian church institutions were put at the service of the expansionist and chauvinist policies of the Serbian state and military against the freedom and existence of other nations and countries in the former Yugoslavia.
If you go to YouTube, you can see hundreds and hundreds of statements by Serbian clerics of all levels against other nations of the former Yugoslavia and especially against Albanians. I don’t even want to mention these Serbian clerics by name because I believe that, according to the Christian faith, they must answer to God in the afterlife for their deeds, which I do not believe will find a place in heaven.
If you are talking about terrorism, then I will mention some facts that show that you as a person and as an institution have participated in some such acts against Albanians:
-At the end of the ‘80s, your government, that is, the Serbian state, poisoned thousands of Kosovar students in primary and secondary schools (a fact also confirmed by the World Health Organization (WHO);
– At the end of the ‘80s and in the ‘90s, you know that the Serbian government closed all Albanian schools and, for several years, learning took place in the homes (school homes) of Albanian citizens. You, Father Sava, have been here and you have never reacted, at least, in the name of humanity and human compassion.
You, I know, will not call all this terrorism, but, to my understanding of this world and from what I have read from the history of politics, all this I have spoken about is state terrorism, and You, even if you don’t call them terrorists, you never came out against such acts.
Now let me say a few more words to you, Father Sava:
Doesn’t it seem to you that it is terrorizing the population if You, for 23 years, every day, hindered and hindered access to their properties and the right of free passage through the public road that passes by the monastery? Tell me which religious institution in the world has done this and has the right to do this?
Doesn’t it seem like terrorism, the obstruction for 23 years, of the construction of a road that connects people, nations, peoples, and states?
Doesn’t it seem terrorizing that you, at a time when 97% of the residents of the Municipality, where you live and work, had no rights and were excluded from any decision-making, agreed to appropriate the property of enterprises for which, those same residents, have contributed, invested and paid taxes and contributions for almost sixty years? I am talking about ‘APIKO’, ‘ILIRIA’ and their properties.
Don’t you think the usurpation of the only public swimming pool that the Municipality of Deçan had was terrorism? Do you know that it is said that in the swimming pool, which you have filled with soil and which you have already put inside the fence with barbed wire, the Serbian forces have buried bodies of killed Albanian civilians?
Don’t you think the usurpation of the public properties around the monastery, which included the swimming pool I talked about above, is terrorism? In the ‘90s, they were considered public properties around the monastery and to which the public had free access.
Don’t you think the construction of a wall with thorns around “your” property, which gives the impression of a Nazi concentration camp or a prison, damages the image of the Municipality, makes the appearance, environment, and nature endlessly ugly, is terrorizing? (construction that is contrary to the law on specially protected areas (article two).
Doesn’t it seem terrorism to you not to allow the construction of infrastructure and investments for the use of the mineral water source that is close to the monastery?
Don’t you think it’s terrorism not to allow the construction of the Bistrica riverbed and the promenade next to it just because a part of the river lies in the specially protected area?
You, Father Sava, have made other constructions around the monastery in violation of the Law in question and urban planning laws, greatly damaging its appearance, and historical context and without special permission from the Municipality and the competent state bodies.
Finally, Father Sava, a few more words!
You have benefited a lot from the political class of Kosovo which, in the hope of mutual recognition with Serbia, has made impermissible concessions that have affected the state and the basis of human rights and civil rights of the inhabitants of Kosovo. You have gained more rights with Kosovar laws than similar institutions anywhere in the world and even in your country of origin, Serbia. All these rights and benefits that you have benefited from are to the detriment of the citizens of Kosovo and especially of the residents around the protected areas because everyone who owns property in these areas is limited to the right of free movement and the opportunity for the free use of property and which is one of the fundamental rights under the Universal Declaration of Human Rights and the European Convention on Human Rights. Also, the obstacle to the economic and infrastructural development of the settlements is one of the fundamental violations of human rights that you commit continuously and that the state of Kosovo, forced by the international community, has allowed.
Of course, Father Sava, since you are misusing these unfair benefits for political and propaganda purposes by preventing the population from realizing their basic rights and hindering the economic development of the Municipality one day, these injustices will be resolved in the Strasbourg Court to human rights when my country becomes a member of the Council of Europe.
And finally, Father Sava, you would certainly talk to me about the properties of the two enterprises that you received as a gift from the Milosevic government during the time of terror and Serbian apartheid and when Albanians had no decision-making opportunities and were deprived of all human, political and national rights. Yes, you have the right to have those properties if they were given to you in a normal time and if the elected representatives of the people of Kosovo, in the Municipality or even higher, would have decided on their donation.
You took advantage of those properties at the time when the Serbian regime was killing and burning us. You have the legal right to claim the properties that were given to you by the government that killed us and deprived us of every human and national right, but every honest Albanian politician will not be able to take on his shoulders the stigma of the legalization of a decision of a murderous government whose goal was the extermination of Albanians. Understand our politicians, they cannot justify the injustice and terror of the time when you received as a gift the lands that were not yours and now you insistently and without morals seek them by pouring poison and bile on the state of Kosovo.
If I were in your situation, I would start exercising the rights guaranteed by the state concerning the exercise and development of religious faith, for which you are called, and I would stop becoming an instrument of Serbia’s daily anti-Albanian and anti-Kosovo policy because every state, and even Kosovo, at a given moment, is forced to take any measure to stop and stop anti-state activities against it by whoever is carrying them out, even by a cleric like you.
If I were in your place, I would do what is possible to mend the relations with the people and the population of Deçan and all of Kosovo, first by apologizing for all the crimes committed during a century by your country of origin and for which You have never expressed either regret or disapproval.
Secondly, I would not use the Monastery for political purposes against the state of Kosovo and its people, but I would make it an open institution for all those who wish to see it or even pray to God.
Thirdly, I would begin to recognize and call by its official name the state in which you live, which has given you unlimited protection and rights, and against which you are acting and speaking every day in all possible ways and mediums.
Otherwise, in the eyes of the people, you will look like a miniature relic of Milosevic’s Serbian criminal regime, and, as long as you continue to act against and hate Albanians, you will reap from them what you sow, hatred and contempt.
The Monastery of Deçan does not deserve this, you are turning a temple of God that was valued, that Albanians still consider their cultural value and which they have preserved for centuries, into a political instrument that aims to continue and feed the conquering and chauvinist anti-Albanian Serbian policies.
You, Father Sava, can cry and shed crocodile tears in front of Western diplomats, you can abuse their human and political sensitivity, you can manipulate one or several foreign NGOs like you manipulated the “Europa Nostra” organization, but never can you cover the crimes of the Serbian state against the Albanians and your sins and those of the Serbian Orthodox clergy, as people, as clergy but also as institutions, committed against Albanian citizens. Filled with old and new sins, burdened with ingratitude, with the historical hatred and enmity that you sow and show towards the Albanians, I hope that you and the other Serbian clergy have made a deserved place in Dante’s Purgatory where you should be washed from the crimes and criminal acts you have committed as a church and as a nation against my people. I purposely did not mention Hell because, as a believer, I think that, as long as you are alive, you still have time to wash your conscience by asking for forgiveness from my people.
In the end, I want to tell you that I admire you for the courage to hate, even though you are forbidden by religion, and for your consistency towards the anti-Albanian and anti-Kosovo politics that you do continuously and in all ways.
Don’t sow hatred, Father Sava!
