Kur mund të thuash që një vend është demokratik

Një demokraci ka një parlament, i cili zgjidhet drejtpërdrejt nga populli. Ky parlament ka një emër të ndryshëm në secilin vend: Dhoma e Përfaqësuesve përfaqëson popullsinë, miraton ligje dhe kontrollon qeverinë. Përveç kësaj, shpesh ekziston një dhomë, një senat, i cili zakonisht nuk zgjidhet drejtpërdrejt nga popullsia.. Senati zakonisht ka më pak detyra dhe kompetenca sesa parlamenti i zgjedhur drejtpërdrejt. Të dyja dhomat së bashku formojnë parlamentin. Qeveria formohet nga dhoma e zgjedhur drejtpërdrejt në një demokraci, votuesi ndikon kështu në përbërjen e qeverisë.

Zgjedhjet duhet të plotësojnë një sërë kërkesash që të quhen demokratike. Për shembull, zgjedhjet duhet të jenë të lira: çdo qytetar me të drejtë vote duhet të jetë në gjendje të bëjë zgjedhjen e tij/saj. Dhe sigurisht që duhet të ketë një zgjedhje: grupet ose partitë e pavarura duhet të jenë në gjendje të konkurrojnë me njëra-tjetrën për pushtet. Edhe zgjedhjet duhet të jenë të fshehta. Nëse nuk është kështu, një votues mund të mbahet përgjegjës për sjelljen e tij në votim dhe kjo mund të ndikojë në zgjedhjen e tij. Për më tepër, është e nevojshme që zgjedhjet të jenë të drejta: rezultatet e zgjedhjeve nuk duhet të ngatërrohen, sepse atëherë parlamenti nuk përfaqëson me besnikëri vullnetin e votuesve. Së fundi, zgjedhjet duhet të mbahen rregullisht në mënyrë që votuesit të mund të shprehin pikëpamjet e tyre për punën e parlamentit dhe qeverisë. Një aspekt tjetër i zgjedhjeve demokratike është, natyrisht, e drejta e votës universale: asnjë grup nuk duhet të përjashtohet nga zgjedhjet. Në një demokraci, e drejta e qytetarëve për të zgjedhur lirisht është e lidhur me të drejtën e qytetarëve për të kandiduar në zgjedhje.

Kjo do të thotë se ka një ndarje mes legjislativit, ekzekutivit dhe gjyqësorit. Në përgjithësi, dega legjislative përbëhet nga parlamenti, dega ekzekutive e qeverisë dhe gjyqësori përbëhet nga ata që zbatojnë ligjet në një vend. Kjo ndarje duhet të sigurojë, ndër të tjera, që jo shumë pushtet të përfundojë në duart e një grupi të vogël. Por linjat midis pushtetit legjislativ dhe ekzekutiv janë shpesh të rrjedhshëm: një qeveri zakonisht përgatit legjislacionin, të cilin parlamenti duhet ta vendosë më pas.

Në një demokraci, një person nuk mund të konsiderohet superior apo inferior ndaj një tjetri. Të gjithë qytetarët duhet të kenë të njëjtat të drejta dhe detyrime. Ata duhet të trajtohen në mënyrë të barabartë nga qeveria. Megjithatë, kjo kërkim i barazisë politike nuk do të thotë se të gjithë janë në të vërtetë të barabartë: në shoqëri ka dallime të mëdha midis njerëzve dhe mundësive të tyre për të qenë politikisht aktivë, për shembull. Struktura të caktuara në shoqëri ndonjëherë pengojnë objektivin e barazisë. Por në një demokraci nuk duhet të ndodhë që një grup i caktuar qytetarësh të ketë natyrshëm më shumë të drejta apo detyrime se një grup tjetër.

Një kushtetutë, traktate ndërkombëtare dhe ligjet e zakonshme i japin formë shoqërisë. Ato ligje dhe traktate, natyrisht, duhet të jenë hartuar në mënyrë demokratike përmes një parlamenti. Në një demokraci është shumë e rëndësishme që edhe ligji të respektohet jo vetëm nga qytetarët, por edhe nga qeveria. Nëse kjo nuk ndodh, atëherë lind arbitrariteti, e drejta e më të fortit. Demokracia është sipas definicionit një shtet kushtetues. Por në të njëjtën kohë, mund të ketë edhe një tension midis demokracisë dhe shtetit të së drejtës. Për shembull, vendimet e marra në mënyrë demokratike mund të bien ndesh me parimet e shtetit të së drejtës.

Demokracia dhe liria janë si binjakë identikë. Një nga liritë është liria e shprehjes. Kjo nuk do të thotë se mund të thuash asgjë. Në një demokraci nevojitet një gjyqësor i pavarur për të përcaktuar se çfarë lejohet dhe çfarë jo. Por gjyqtari nuk vendos kufizime të përgjithshme; nëse dikush ndihet i ofenduar, ai mund të shkojë në gjykatë për të kërkuar kompensim ose korrigjim, për shembull. Dhe qeveria mund të fillojë procedurat ligjore kundër dikujt që, për shembull, është përfshirë në shpifje ose gjuhë urrejtjeje. Por pushtetarët e një vendi nuk lejohen të kufizojnë lirinë e shprehjes në asnjë mënyrë. Nëse e bëjnë, demokracia do të cenohet.

GAZETA.MK

Story i mëparshëm

Kosova dhe Serbia takohen sot në Bruksel në nivel të kryenegociatorëve, temat që pritet të diskutohen

Story i radhës

Kriza në Ukrainë: Vriten dy ushtarë dhe plagosen 12 të tjerë

Të fundit nga