Kohët ndryshojnë, idetë ndryshojnë, idealet ndryshojnë, por njerëzimi mbetet i njëjtë në këmbënguljen e tij kokëfortë që pikëpamja e tij për realitetin është e vetmja reale. Duke parë mijëra vjet mbrapa, ne shohim disa filozofë dhe mendimtarë të njohur që nuk pajtohen plotësisht me njëri-tjetrin, por janë plotësisht të bindur për të drejtën e tyre. Shoqëria siç duket sot ishte e paparashikueshme, thonë filozofët tani. Kjo pikëpamje e realitetit ndonjëherë ka qenë shumë e ndryshme. Për shembull, si e shikonte shoqërinë filozofi i mirënjohur Platoni dhe a do të ishin ndeshur mendimet që kemi tani me të tijat nëse ai do të jetonte në kohën tonë?
Është rregullisht në lajme këto ditë: një shkollë tjetër fetare që nuk merr një subvencion, sepse nuk do të kishte sukses t’i mësonte nxënësit të shikojnë shoqërinë me sy kritik. Kjo është një nga shtyllat më të rëndësishme të politikës arsimore në botën perëndimore. Detyra e qeverisë dhe e autoriteteve të arsimit është të krijojnë qytetarë kritikë, të mbështetur te vetja, të cilët nuk marrin gjithçka si të mirëqenë. Si Platoni ashtu edhe shumë filozofë të tjerë të mëdhenj do të kishin qenë mbrojtës të fuqishëm të kësaj mënyre të edukimit të të rinjve, sepse ata do të mësonin të vënë në dyshim gjithçka dhe të mos merrnin asgjë për të vërtetën. Ky ishte një nga parimet e filozofisë. Ndjekja e mençurisë. Pra, ndërsa Platoni do të kishte qenë një përkrahës shumë i fortë i këtij motivimi për të menduarit kritik, ka gjithashtu dallime thelbësore midis ideve që ai kishte dhe ideve që shumë prej nesh kanë tani.
Një nga idetë në të cilën ne dallojmë rrënjësisht nga Platoni është ajo e ekuilibrit të fuqisë në një shoqëri ideale. Në veçanti në botën perëndimore, çdo lider që shfaq çdo lloj tendence diktatoriale shikohet me dyshim. Nëse këto spekulime do të realizohen më pas, presioni i madh politik dhe ndonjëherë edhe ushtarak do të përpiqet ta rrëzojë këtë lider diktatorial, për t’i kthyer pushtetin popullit. Kjo është mënyra në të cilën ne si botë perëndimore e shohim shoqërinë sot. Në përgjithësi besohet se populli duhet të ketë pushtetin më të lartë në shoqëri dhe se udhëheqësit e zgjedhur në mënyrë demokratike duhet të veprojnë plotësisht në interes të popullit. Nëse nuk arrijnë ta bëjnë këtë, ata mund të shkarkohen dhe populli do të zgjedhë një udhëheqës të ri ‘më të mirë’. Platoni kishte një pikëpamje krejtësisht të ndryshme për këtë.Shoqëria ideale e Platonit ishte një shoqëri fisnore e sunduar nga “udhëheqës të përsosur” me të gjitha sferat e jetës të rregulluara. Ai mendonte se një shoqëri mund të funksiononte mirë vetëm nëse të gjithë do ta dinin vendin e tyre në shoqëri dhe nëse do të kishte një numër liderësh superiorë që marrin vendime për shoqërinë dhe nuk tolerojnë kontradiktat. Kështu Platoni u lut, si të thuash, për një grup udhëheqësish diktatorialë.
Një filozof më bashkëkohor i shekullit të njëzetë, “Karl Popper” kritikon idealin e Platonit për një shoqëri fisnore në librin e tij “Shoqëria e hapur dhe armiqtë e saj”.Nën ndikimin e kaositNjë argument i ngritur nga Popper është se ideali i Platonit për një shoqëri në të cilën të gjitha sferat e jetës janë të fiksuara, u ngrit nga situata kaotike në të cilën ndodhej Greqia në atë kohë. Greqia ishte vërtet shumë e shqetësuar politikisht në kohën kur jetoi Platoni, duke shkaktuar shumë kaos dhe trazira në mesin e popullsisë. I ndikuar nga këto përvoja, Platoni mund të kishte dalë me idenë se një shoqëri mund të funksionojë vetëm nëse nuk ka kaos, domethënë nëse të gjithë e dinë vendin e tyre dhe disa të zgjedhur kanë fuqinë.
Një argument tjetër që forcon pretendimin se Platoni u ndikua nga situata politike në Greqi është se shoqëria e tij ideale është ajo “që do të mbetet e pandryshueshme përgjithmonë”. Nga kjo mund të lexoni dëshirën e tij për një shoqëri të qetë dhe të rregullt. Skemat politike në Greqi nuk çuan në asnjë të mirë dhe kështu Platoni mund të ketë ardhur në idenë se shoqëria është ideale nëse vazhdon pandryshuar.Kjo ide kryqëzohet shumë me idetë që ne mbajmë. Shoqëria jonë është e orientuar drejt progresit dhe nëse një lider nuk mund të vazhdojë me këtë progres ose nëse përpiqet të ngadalësojë apo edhe të ndalojë progresin, atëherë ai person detyrohet të japë dorëheqjen. Pra, shoqëria jonë e orientuar drejt progresit do të përplasej shumë me shoqërinë e pandryshueshme që skicoi Platoni.
Një tjetër ide e Platonit ishte se fillimisht duhej vendosur një synim politik dhe më pas duhej bërë gjithçka për të arritur këtë qëllim. Ky është një shembull tjetër i dëshirës për qëndrueshmëri, por ky është gjithashtu një shembull i një ideje që ishte shumë e njohur deri disa shekuj më parë, domethënë ideja se mund të bëni të ardhmen duke parë historinë. Ky determinizëm bazohej në faktin se historia lëvizte sipas ligjeve të caktuara drejt një destinacioni përfundimtar. Pra, në thelb, sipas tyre, ju mund të bëni të ardhmen nëse do të kuptonit vetëm ligjet. Kjo lidhet me pikëpamjen e Platonit se ju duhet të vendosni një qëllim përfundimtar në të ardhmen dhe më pas ta ndiqni atë.
Sot mbizotëron ideja se e ardhmja është e paparashikueshme sepse është thjesht shumë e madhe dhe faktorët nga të cilët varet e ardhmja janë të paparashikueshëm, për shembull natyra e paparashikueshme e njerëzve. Thjesht nuk është e mundur të parashikosh të ardhmen, sepse nuk je i sigurt për asgjë. Në shoqërinë tonë rekomandohet t’i drejtohemi historisë në mënyrë që të mësojmë nga gabimet tona, por nuk merret si garanci që nëse ndryshojmë disa gjëra e ardhmja do të dalë ashtu siç e presim. Qeveria jonë gjithashtu planifikon relativisht pak paraprakisht. Kjo ishte pak më ndryshe me komunizmin, ku, për shembull, tashmë ishte hartuar një plan dhjetëvjeçar për ekonominë. Me ne, megjithatë, herë pas here shikojmë më shumë dhe marrim vendime kur rrethanat e kërkojnë. Ne bëjmë hapa të vegjël drejt së ardhmes dhe përpiqemi të mos e lidhim veten me diçka që mendojmë se nuk mund ta parashikojmë.
