Çështja mjedisore, me ndryshimet klimatike, është bërë çështja qendrore politike e fillimit të shekullit të njëzetë e një, çështja e parë e historisë së vërtetë globale. Si do t’i shpërndajmë burimet dhe «hapësirën e gjelbër» midis njerëzve që nuk kanë qenë kurrë kaq shumë, duke ditur se zhvillimi i vazhdueshëm ekonomik siç është projektuar aktualisht çoi në një krizë të paqëndrueshme ekologjike?Filozofi gjerman Hans Jonas, në librin Parimi i përgjegjësisë, botuar në vitin 1979 në Gjermani, e ngriti për herë të parë debatin në këto terma. Për të parandaluar realizimin e katastrofës, ai mbron “për të dhënë prosperitet në dobi të pjesëve të tjera të botës” dhe për të miratuar “qëllimin e vetëpërmbajtjes së njerëzimit. » Konkretisht, dhe me fjalë të tjera, kjo do të thotë ulje e konsumit të materialit dhe konsumit të energjisë.Si mundet, në një demokraci, shumica e qytetarëve të vendosin për këtë transformim themelor të kulturës konsumatore? A mund t’i përgjigjet demokracia sfidës së paraqitur nga kriza historike e biosferës?
Për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve, duhet t’i kthehemi asaj se çfarë është demokracia. Për ta thjeshtuar, është një triptik:
– Koha e diskutimit kolektiv të informuar nga media e pavarur;
– Një proces vendimmarrjeje – që është ligji – që merret nga shumica në përfundim të këtyre diskutimeve;
– Respektimi i të drejtës së pakicës që mund të rifillojë kohën e diskutimit kolektiv për pasojat e vendimit ose për probleme të tjera.
Por sot, kapitalizmi nuk e sheh më demokracinë si thelbësore për ekzistencën e tij, ai e refuzon atë edhe më qartë pasi çon logjikisht në vënien në dyshim të autoriteteve të vendosura.Kushtet për një ushtrim efektiv të demokracisë janë ndryshuar në masë të madhe. Shqyrtimi i lirë është i metë nga fakti se mediat kontrollohen shumë nga oligarkia. Zgjedhja e shumicës cungohet nga pesha e lobeve dhe madje ndonjëherë nga mohimi i plotë i zgjedhjes popullore, si në referendumin e vitit 2005 në Francë, Holandë dhe Irlandë për Evropën.Respekti për të drejtat e njeriut dhe liritë civile shkelen në emër të anti-imigracionit ose sigurisë. Pushteti politik i nënshtrohet pushteteve financiare.
Në fakt, klasat sunduese na çojnë në një regjim oligarkik, ku një grup njerëzish që kontrollojnë pushtetet politike, ekonomike dhe mediatike, diskutojnë mes tyre dhe më pas imponojnë zgjedhjet e tyre në shoqëri.Megjithatë, oligarkia aktuale kërkon mbi të gjitha të ruajë pozicionin e saj të privilegjuar. Për këtë qëllim, ajo ruan me kokëfortësi sistemin e vlerave të organizuar rreth rritjes dhe konsumit material – një sistem që përshpejton hyrjen tonë në krizën ekologjike.
Por nëse dikush dëshiron të vendosë politikat e duhura për çështjen ekologjike, ne duhet të rivitalizojmë jetën dhe frymën e demokracisë. Për shembull, nevojitet një debat i vërtetë demokratik për të shpjeguar se si një rënie në konsumin e materialit nënkupton një reduktim të fortë të pabarazive dhe zhvillimin e aktiviteteve të tjera shoqërore.
Më gjerësisht, ne duhet të rivendosim rregullin e politikës mbi «kontratat», ndarjen midis interesit publik dhe interesit privat, pavarësinë e medias.A do të jemi së bashku ta drejtojmë komunitetin jo të dhunshëm dhe bashkëpunues – që është synimi i demokracisë për një shoqëri paqësore – drejt projektit për të mos pasur më shumë, por për të shmangur më të keqen? Dhe të shkojmë drejt një jetese më të mirë krejtësisht jashtë hapit me shoqërinë konsumatore në të cilën ne notojmë që nga fëmijëria? Nuk është e sigurt.Por e sigurt është se qëndrimi në sistemin aktual politik, duke dobësuar dita-ditës idealin demokratik, duke ruajtur iluzionin e rritjes së përjetshme, na ndalon.
