Fjala ndjeshmëri është e përhapur shumë në lidhje me një sërë gjërash të ndryshme. Mund t’i referohet si shqisave – domethënë aftësisë sonë për të perceptuar botën përreth nesh – ose tendencës sonë për t’u prekur nga veprimi ose sulmi më i vogël nga bota e jashtme.
Më shumë se “të ndjeshëm”, disa etiketohen “hipersensitiv”. Njerëzit që i përshtaten këtij përshkrimi janë veçanërisht emocionues dhe qajnë lehtësisht kur shikojnë filma romantikë ose dëgjojnë këngë të trishta, për shembull.
Pse kemi nivele të ndryshme ndjeshmërie?
Shumica e njerëzve reagojnë në të njëjtën mënyrë kur paraqiten me të njëjtin stimul, ndërsa ata që shfaqin një reagim më të fortë thuhet se janë më të ndjeshëm. Ky ndryshim është eksploruar në një sërë teorish, të cilat u konsoliduan në vitin 2016 nën termin ombrellë të ndjeshmërisë mjedisore.
Efektet negative shpesh shoqërohen me ndjeshmëri të shtuar
Historikisht, kërkimet mbi ndjeshmërinë mjedisore janë fokusuar kryesisht në përcaktimin e dobësive individuale, të cilat rrjedhin nga shumë faktorë të ndryshëm (qofshin ata gjenetikë, psikologjikë ose fiziologjikë) dhe rezultojnë në ndjeshmëri më të lartë ndaj stimujve të ndryshëm. Me fjalë të tjera, karakteristikat tona të qenësishme ndikojnë në mënyrën se si ndikohemi nga rrethina jonë. Për shembull, nëse një individ ka një version të caktuar të një gjeni të lidhur me një prodhim më të ulët të molekulës së transportuesit të serotoninës (a.k.a. “hormoni i ndjenjës së mirë”), ai ka më shumë gjasa të shfaqë simptoma të depresionit gjatë ngjarjeve stresuese. Si i tillë, një faktor gjenetik mund të prodhojë efekte negative kur kombinohet me stimuj negativë.
