Uzunov: Rritja e moshës së pensionit është e pashmangshme

2

Shkup, 6 nëntor – Në numrin e fundit të të përjavshmes “Fokus” publikojmë një intervistë me profesorin universitar dr.Vanço Uzunov. Eksperti i ekonomisë nga Fakulteti Juridik në Shkup mendon se rritja e kufirit të moshës është e pashmangshme, por pyetja është se kur politikanët do të marrin guximin ta shpallin masën dhe ta zbatojnë atë.

Përfaqësues të organizatave financiare ndërkombëtare kanë kërkuar që të shqyrtohet rritja e moshës së pensionit nga 64 në 67 për burrat dhe nga 62 në 65 për gratë, FPI nuk dëshiron të propozojë një gjë të tillë, por ia lë qeverisë të vendosë. Çfarë do të thotë një masë e tillë?

Është, për mendimin tim, një masë e pashmangshme, por pyetja është se kur politikanët do të marrin guximin ta shpallin masën dhe ta zbatojnë atë. Ne nuk kemi nevojë që dikush nga jashtë të na thotë këtë, as FMN-ja, ne duhet ta dimë këtë këtu.

E di që është e papëlqyeshme për shumë qytetarë, kjo është krejtësisht e qartë për mua, por kjo është situata. Maqedonia ka gjithnjë e më shumë probleme me pagesën e pensioneve, nga ana tjetër nuk ka fuqi punëtore. Një kombinim me rritjen e kufirit të pensionit është që pensionistët të marrin leje për të punuar me kohë të pjesshme, si në Kroaci.

Dhe Maqedonia po e përjeton atë proces demografik të plakjes së popullsisë, si gjithë Evropa. Një pjesë e madhe e popullsisë është mbi moshën e punës dhe nuk ka mjaft popullsi të re. Këtu ndryshimet demografike ju detyrojnë të bëni ndryshime. Ky sistem pensionesh që ne kemi bazohet në një ide shumë të vjetër të sistemit Bismarck në Gjermani në atë kohë.

Duhet të ketë një zhvendosje, rritje të kufirit të moshës me masa të tjera, por nuk e di kur qeveria do të marrë guximin ta shpallë dhe ta zbatojë.

Por të jeni të sigurt para zgjedhjeve lokale nuk do të bëjë. Aq shumë do që kjo qeveri t’i fitojë zgjedhjet, nuk do të bëjë asgjë që do të ishte në dëm të saj, në dëm të zgjedhjeve. Sa më gjatë ta shtyjmë, aq më i vështirë do të jetë zgjidhja e problemit.

A duhet të rritet sërish paga minimale me ligj apo duhet të kënaqë punëdhënësit që besojnë se pagat duhet të përcaktohen nga produktiviteti i punëtorëve?

Unë e pranoj se rritja e pagave duhet të ndjekë rritjen e produktivitetit. Por si do të rritet produktiviteti? Ka nevojë për investim.

Unë do të pranoja që ata janë dakord me biznesmenët, rritja e pagës minimale do të pasojë produktivitetin, por le të investojmë në produktivitet në mënyrë të përhershme: rikualifikim dhe rikualifikim i të gjithëve, automatizim dhe teknologji të re, menaxhim dhe praktika të reja, tregje të reja, produkte të reja, rritet produktiviteti, atëherë paga do të rritet.

Dhe ne themi vetëm “Unë prodhoj atë që kam bërë prej vitesh, mos ma ngrini pagën minimale”? Çfarë, do të jemi përgjithmonë të varfër? Sepse biznesmenët nuk janë të varfër, nuk e ndjejnë. Një biznesmen i varfër nuk është një biznesmen ose është një dështim total.

Biznesmenët e suksesshëm nuk duhet të jenë të varfër, por nuk mund të lëmë pas pjesën tjetër të popullsisë, sepse nuk kemi rritur produktivitetin. Tani, unë do të rris pagën tuaj minimale për t’ju bërë të investoni në produktivitet, dhe nëse dështoni, dikush tjetër do t’ju zëvendësojë.