Ndërsa shumica prej nesh e konsiderojnë Tokën si të mirëqenë, hulumtimet tregojnë se ka kapituj pak të njohur mbi të kaluarën e thellë dhe në fakt bërthama e brendshme e Tokës duket se ka një bërthamë tjetër brenda saj.
“Tradicionalisht na kanë mësuar se Toka ka katër shtresa kryesore: koren, mantelin, bërthamën e jashtme dhe bërthamën e brendshme”, shpjegoi në vitin 2021 gjeofizikania pranë Universitetit kombëtar australian, Joanne Stephenson.
Njohuritë tona për atë që shtrihet nën koren e Tokës janë nxjerrë kryesisht nga ato që kanë zbuluar vullkanet.
Nga këto vëzhgime indirekte, shkencëtarët kanë llogaritur se bërthama e brendshme ka temperatura që tejkalojnë 5,000 gradë Celsius. Por disa vite më parë, Stephenson dhe kolegët gjetën prova se bërthama e brendshme e Tokës mund të ketë në fakt dy shtresa të dallueshme.
“Është shumë emocionuese – dhe mund të nënkuptojë se ne duhet të rishkruajmë tekstet,” tha Stephenson.
Ekipi përdori një algoritëm për të përputhur mijëra modele të bërthamës së brendshme me të dhënat e vëzhguara gjatë shumë dekadave se sa kohë u duhet valëve sizmike për të udhëtuar nëpër Tokë, të mbledhura nga Qendra Ndërkombëtare Sizmologjike.
Ekipi shikoi disa modele të anizotropisë së bërthamës së brendshme – sesi ndryshimet në përbërjen e materialit ndryshojnë vetitë e valëve sizmike – dhe zbuloi se disa ishin më të mundshme se të tjerët.
Ndërsa disa modele sugjerojnë që materiali i kanaleve të bërthamës së brendshme të valëve sizmike të jetë më i shpejtë paralel me ekuatorin, të tjerë tregojnë se përzierja e materialeve lejon valë më të shpejta më paralele me boshtin rrotullues të Tokës. Edhe atëherë, ka argumente për shkallën e saktë të ndryshimit në kënde të caktuara.
Studimi zbuloi se kishte një ndryshim në drejtimin e ngadaltë në një kënd 54 gradë, me drejtimin më të shpejtë të valëve që shkonin paralel me boshtin.
“Ne gjetëm prova që mund të tregojnë një ndryshim në strukturën e hekurit, gjë që sugjeron ndoshta dy ngjarje të veçanta ftohjeje në historinë e Tokës,” tha Stephenson.
“Detajet e kësaj ngjarjeje të madhe janë ende pak mister, por ne kemi shtuar një pjesë tjetër të enigmës kur bëhet fjalë për njohuritë tona për bërthamën e brendshëm të Tokës”.
Këto gjetje mund të shpjegojnë pse disa prova eksperimentale nuk kanë qenë në përputhje me modelet aktuale të strukturës së Tokës.
Prania e një shtrese më të brendshme është dyshuar edhe më parë, me aludime se kristalet e hekurit që përbëjnë bërthamën e brendshme kanë rreshtime të ndryshme strukturore.
“Ne jemi të kufizuar nga shpërndarja e tërmeteve dhe marrësve globalë, veçanërisht në antipodet polare,” shkroi ekipi në punim, duke shpjeguar se të dhënat e munguara ulin sigurinë e konkludimeve të tyre.
Por konkludimet e tyre përputhen me studime të tjera mbi anizotropinë e bërthamës më të brendshme të Tokës.
Hulumtimet e ardhshme mund të plotësojnë disa nga këto boshllëqe të të dhënave dhe t’i lejojnë shkencëtarët të vërtetojnë ose kundërshtojnë gjetjet e tyre.
Burimi: botasot.info
