Për Holandën, ky ishte operacioni më i madh i sigurisë në historinë e saj; për 32 shtetet anëtare të NATO-s, edhe samiti i Hagës ishte historik.
Kishte momente të papritura lehtësimi midis vendimeve të rëndësishme mbi kërcënimin që vjen nga Rusia, dhe rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes në nivele të papara që nga Lufta e Ftohtë.
Ja çfarë mësuam nga dy ditë të mbushura me emocione në Hagë.
Rritje e madhe e shpenzimeve të mbrojtjes
Përfundimi kryesor është angazhimi i aleatëve për një objektiv prej 5% të shpenzimeve të mbrojtjes, që duhet të arrihet brenda një dekade. Është një kërcim i jashtëzakonshëm nga udhëzimi aktual prej 2%, i cili aktualisht nuk përmbushet as nga tetë anëtarë të NATO-s nga 32.
Vetëm 3.5% e kësaj shifre është menduar të arrihet tërësisht përmes shpenzimeve kryesore të mbrojtjes për trupa dhe armë – ndërsa 1.5% e mbetur mund të përdoret për “shpenzime të lidhura me mbrojtjen”.
Dhe ky është një koncept mjaft i gjerë që mund të zbatohet për shpenzimet edhe nëse ato lidhen vetëm lirshëm me mbrojtjen: për sa kohë që përdoren për të “mbrojtur infrastrukturën kritike, për të mbrojtur rrjetet, për të siguruar gatishmërinë dhe qëndrueshmërinë civile, për të çliruar inovacionin dhe për të forcuar bazën industriale të mbrojtjes”.
Arritja e këtij objektivi prej 3.5% të shpenzimeve bazë të mbrojtjes do të jetë ende një kërkesë e rëndësishme për shumë vende të NATO-s, shumë prej të cilave aktualisht luhaten rreth vijës 2%.
Planet për të arritur shifrën 5% do të duhet të dorëzohen çdo vit dhe do të duhet të ndjekin një “rrugë të besueshme dhe graduale”. Një rishikim do të zhvillohet në vitin 2029.
Një për të gjithë dhe të gjithë për një
Për aq kohë sa ekziston NATO, Neni i saj Pesë mbi mbrojtjen kolektive ka qenë një parim thelbësor që do të thotë se një sulm kundër një aleati konsiderohet një sulm ndaj të gjithëve.
Pra, kur Trump sugjeroi gjatë rrugës për në samit se kishte “përkufizime të shumta” të garancisë së sigurisë së ndërsjellë, kjo ishte një kujtesë për komentet që ai bëri gjatë fushatës zgjedhore vitin e kaluar, kur sugjeroi që nëse një vend nuk paguante shpenzimet e veta, “Unë nuk do t’ju mbroja, në fakt do ta inkurajoja [Moskën] të bënte çfarë të donte”.
Kjo marrëveshje e samitit duket se i jep fund çdo shqetësimi të mbetur në lidhje me qëllimet e Trump, sepse riafirmon “angazhimin tonë të palëkundur për mbrojtjen kolektive”. “Unë mbështes [Nenin Pesë], prandaj jam këtu”, u tha ai gazetarëve më pas.
Kjo siguri do të pritet mirë nga shtetet anëtare të NATO-s që shihen si nën kërcënimin më të madh, por më pas ata i paguan shpenzimet e tyre gjithsesi. Dhe Trump është rikthyer në Uashington me një marrëveshje që do të thotë se të gjitha shtetet e tjera anëtare kanë rënë dakord të rrisin shpenzimet e tyre gjithashtu.
Trump dhe lufta ruse
Çështja e Rusisë do të ishte gjithmonë e ndërlikuar. Shumica e vendeve të NATO-s – veçanërisht ato në afërsi të kufirit rus – janë dakord se Moska mund të paraqesë një kërcënim të drejtpërdrejtë për to në të ardhmen e afërt; vetë Rutte ka thënë se Rusia mund të përdorë forcën ushtarake kundër aleancës brenda pesë viteve.
Deklarata e fundit të samitit të vitit të kaluar iu referua disa herë – me terma të qartë – “luftës brutale të agresionit” të Moskës.
Por Trump ka pasur një qasje shumë më të butë ndaj Moskës dhe i ka rezistuar trajtimit të saj si një kundërshtar. Si i tillë, gjithmonë ka qenë e pamundur që ai të miratonte një deklaratë që e etiketonte Rusinë si fajtoren e qartë për luftën e përgjakshme të Ukrainës, e cila tani është më shumë se tre vjeçare.
Pra, ndërsa deklarata përmend “kërcënimin afatgjatë të paraqitur nga Rusia për sigurinë euroatlantike” dhe riafirmon nevojën për të ofruar mbështetje të qëndrueshme për Ukrainën, nuk ka asnjë dënim specifik të Rusisë në komunikatë.
Spanja akuzohet nga Trump se dëshiron “një udhëtim falas”
Që nga përvoja e vështirë e Volodymyr Zelensky në Shtëpinë e Bardhë shkurtin e kaluar, udhëheqësit evropianë janë përpjekur të shmangin nisjen e gabuar me Donald Trump.
Kryeministri socialist i Spanjës, Pedro Sánchez, shkoi në Hagë tashmë i zhytur në skandale politike të brendshme dhe priste një kohë të vështirë.
Spanja mbështet fundin e ligës së shpenzimeve të NATO-s me 1.24% të prodhimit ekonomik në mbrojtje. Ai erdhi në Hagë duke këmbëngulur se 2.1% ishte e mjaftueshme dhe u tha gazetarëve pas nënshkrimit të deklaratës së samitit, se Spanja e konsideronte shumën “të mjaftueshme, realiste dhe të pajtueshme me modelin tonë social dhe shtetin e mirëqenies”.
Kryeministri spanjoll ishte dukshëm i ftohtë gjatë “fotos familjare”, duke preferuar të qëndronte në fund larg kolegëve të tij të NATO-s. Kishte sugjerime se ai kishte bërë çmos për të shmangur edhe Trumpin.
Por Sánchez tashmë i kishte rënë në sy Trumpit dhe presidenti amerikan nuk po e pranonte fare.
“Është e tmerrshme ajo që kanë bërë”, tha Trump, i cili akuzoi Madridin se po kërkonte “pak fat”.
“Po negociojmë me Spanjën për një marrëveshje tregtare, por do t’i bëjmë të paguajnë dy herë”, shtoi Trump.
Për shkak se Spanja është anëtare e Bashkimit Evropian, Trump do ta ketë të vështirë ta bëjë këtë – por Sánchez do të kthehet në Madrid i izoluar në NATO, si dhe duke luftuar në shtëpi.
Rutte dhe “problemet e tij me babanë”
Askush nuk do të kishte qenë më i vetëdijshëm për grackat e mundshme të këtij samiti sesa Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, i cili ishte i përfshirë në një shkëmbim të habitshëm me presidentin amerikan në të cilin ai i referohej atij si “baba”.
Rutte e kishte lavdëruar tashmë Trumpin në një mesazh privat për “veprimin vendimtar në Iran” që “asnjë president amerikan në dekada nuk mund ta kishte bërë”. Trump më pas i kishte postuar fjalët e tij në rrjetin e tij të mediave sociale dhe Rutte mohoi të ishte turpëruar.
Por më pas, në një paraqitje të përbashkët me Trumpin të mërkurën, Rutte reagoi ndaj Trumpit që e përshkroi luftën midis Izraelit dhe Iranit si “si dy fëmijë në një oborr shkolle” që kishin pasur një grindje të madhe.
“Dhe pastaj babi ndonjëherë duhet të përdorë gjuhë të ashpër për t’i ndaluar”, shtoi Rutte.
I pyetur nëse kishte shkuar shumë larg me lajkat e tij, Rutte tha se nuk mendonte kështu: “Mendoj se ai meriton të gjitha lavdërimet”.
Trump, i shoqëruar nga Sekretari i Shtetit, Marco Rubio dhe Sekretari i Mbrojtjes, Pete Hegseth që qeshnin me të madhe, dukej i argëtuar nga e gjithë kjo: “Mendoj se ai më pëlqen, nëse jo… do të kthehem dhe do ta godas fort. Ai e bëri me shumë dashuri: ‘Babi, ti je babai im’”, qeshi ai.
Burimi: botasot.info
