Disa vende evropiane që shikojnë luftën brutale të Rusisë në Ukrainë, janë të frikësuara se ato mund të jenë të radhës.
Zyrtarët perëndimorë thonë se më të rrezikuarit mund të jenë ato shtete që nuk janë anëtare të NATO-s ose të Bashkimit Evropian.
Të vetme dhe të pambrojtura – këto vende përfshijnë fqinjin e Ukrainës, Moldavinë dhe fqinjin e Rusisë, Gjeorgjinë, që të dyja dikur pjesë e Bashkimit Sovjetik – së bashku me Ballkanin, me shtetet si Bosnja dhe Kosova.
Por analistët paralajmërojnë se edhe anëtarët e NATO-s mund të jenë në rrezik nga Rusia, si Estonia, Letonia dhe Lituania si dhe Mali i Zi, qoftë nga ndërhyrja e drejtpërdrejtë ushtarake e Moskës ose nga përpjekjet për destabilizimin politik, raporton AP, përcjell Bota sot.
Presidenti rus Vladimir Putin “ka thënë që në fillim se kjo nuk ka të bëjë vetëm me Ukrainën”, tha Michal Baranowski, drejtor i zyrës së Fondit Gjerman Marshall në Varshavë.
“Ai na tha se çfarë donte të bënte kur po listonte kërkesat e tij, të cilat përfshinin ndryshimin e qeverisë në Kiev, por ai po fliste gjithashtu për krahun lindor të NATO-s dhe pjesën tjetër të Evropës Lindore”, tha Baranowski për Associated Press, përcjell Bota sot.
Derisa Ukraina po i bën rezistencë të ashpër sulmit rus dy-javor, Baranoëski tha se “tani nuk është vërtet e qartë se si Putin do t’i realizojë qëllimet e tjera”.
Por, administrata e Bidenit është shumë e vetëdijshme për shqetësimet e thella në Evropën Lindore dhe Qendrore se lufta në Ukrainë mund të jetë vetëm një paralajmërim i sulmeve më të gjera ndaj ish-anëtarëve të Paktit të Varshavës në përpjekje për të rivendosur dominimin rajonal të Moskës, përcjell Bota sot.
Një helikopter i ushtrisë ruse MI-35 rri pezull gjatë një parade ushtarake në aeroportin ushtarak Batajnica afër Beogradit, Serbi, 19 tetor 2019
Shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell, ka thënë se “Rusia nuk do të ndalet në Ukrainë”.
“Ne jemi të shqetësuar për fqinjët si Moldavia, Gjeorgjia dhe Ballkani Perëndimor,” tha ai. “Ne duhet të mbajmë një sy në Ballkanin Perëndimor, veçanërisht Bosnjën, e cila mund të përballet me destabilizimin nga Rusia”, shtoi ai.
Një vështrim mbi situatën rajonale:
Moldiavia
Një grua kalon pranë selisë së Grupit Operativ të Forcave Ruse në Tiraspol, kryeqyteti i rajonit separatist të Transnistrisë, një territor i diskutueshëm i panjohur nga komuniteti ndërkombëtar, në Moldavi, 1 nëntor 2021
Ashtu si fqinji i saj Ukraina, ish-republika sovjetike e Moldavisë ka një kryengritje separatiste në lindje të saj në territorin e diskutueshëm të njohur si Trans-Dniester, ku janë vendosur 1500 trupa ruse. Megjithëse Moldavia është ushtarakisht neutrale dhe nuk ka plane për t’u bashkuar me NATO-n, ajo aplikoi zyrtarisht për anëtarësim në BE kur filloi pushtimi rus në një përpjekje të shpejtë për të forcuar lidhjet e saj me Perëndimin.
Vendi me 2.6 milionë banorë është një nga vendet më të varfra në Evropë dhe po pret dhjetëra mijëra ukrainas që ikën nga lufta. Pushtimi ka shkaktuar shqetësime të shtuara në Moldavi jo vetëm për krizën humanitare, por edhe për shkak të frikës se Putini mund të përpiqet të lidhë separatistët në lindje të lumit Dniestër me Ukrainën nëpërmjet portit strategjik të Odesës.
Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken vizitoi Moldavinë javën e kaluar dhe u zotua: “Ne qëndrojmë me Moldavinë dhe çdo vend tjetër që mund të kërcënohet në të njëjtën mënyrë”.
Një ushtar austriak paqeruajtës i NATO-s i EUFOR-it ndalon gjatë patrullimit në qendër të Sarajevës, Bosnje, e hënë, 7 mars 2022
Gjeorgjia
Lufta midis Rusisë dhe Gjeorgjisë shpërtheu në gusht të vitit 2008, kur trupat e qeverisë gjeorgjiane u përpoqën pa sukses për të rimarrë kontrollin mbi provincën separatiste të Osetisë Jugore të mbështetur nga Moska. Rusia shkatërroi ushtrinë gjeorgjiane në pesë ditë luftime dhe qindra u vranë. Më pas, Rusia njohu Osetinë e Jugut dhe një rajon tjetër separatist, Abkhazinë, si shtete të pavarura dhe forcoi praninë e saj ushtarake atje.
Qeveria e Gjeorgjisë me prirje perëndimore dënoi pushtimin rus të Ukrainës, por nuk ka treguar të njëjtin solidaritet që Kievi shfaqi gjatë luftës Gjeorgji-Rusi. Qindra vullnetarë gjeorgjianë u ndaluan nga autoritetet që të bashkoheshin me një brigadë ndërkombëtare që luftonte Rusinë në Ukrainë.
Javën e kaluar, qeveria e Gjeorgjisë aplikoi për anëtarësim në BE vetëm disa ditë pasi deklaroi se nuk do ta përshpejtonte aplikimin e saj pasi frika për një pushtim rus u rrit.
Një ushtar austriak paqeruajtës i NATO-s i EUFOR-it ndalon gjatë patrullimit në qendër të Sarajevës, Bosnje, e hënë, 7 mars 2022
Shtetet baltike
Kujtimet e sundimit sovjetik janë ende të freskëta në Letoni, Lituani dhe Estoni. Që nga pushtimi i Ukrainës, NATO ka lëvizur shpejt për të rritur praninë e trupave të saj në aleatët e saj në krahun lindor, derisa Uashingtoni ka premtuar mbështetje shtesë.
Për banorët e kombeve baltike – veçanërisht për ata që ishin mjaft të moshuar për të jetuar nën kontrollin sovjetik – tensionet para pushtimit të 24 shkurtit u kujtuan deportimet masive dhe shtypjen. Të tre vendet u aneksuan nga Josef Stalini gjatë Luftës së Dytë Botërore dhe rifituan pavarësinë e tyre vetëm me shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik në 1991.
Ata u bashkuan me NATO-n në vitin 2004, duke e vënë veten nën mbrojtjen ushtarake të SHBA-së dhe aleatëve të saj perëndimorë. Ata thonë se është e domosdoshme që NATO të tregojë vendosmëri jo vetëm me fjalë, por me çizme në terren.
“Rusia mat gjithmonë fuqinë ushtarake, por edhe vullnetin e vendeve për të luftuar”, tha Janis Garisons, sekretar i shtetit në Ministrinë e Mbrojtjes të Letonisë. “Sapo të shohin një dobësi, ata do ta shfrytëzojnë atë dobësi.”
Blinken, i cili vizitoi kryeqytetin letonez Riga të hënën, tha se vendet baltike kanë “formuar një mur demokratik që tani qëndron kundër valës së autokracisë” që Rusia po shtyn në Evropë.
Presidenti i Serbisë Aleksandar Vuçiç, majtas, inspekton një raketë të drejtuar kundërtank Kornet të prodhuar nga Rusia në kazermën e ushtrisë, në Pancevo, në veri të Beogradit, Serbi, 3 janar 2022.
Ballkani
Do të ishte e vështirë që trupat ruse të arrinin në Ballkan pa angazhuar forcat e NATO-s të stacionuara në të gjitha vendet fqinje. Por Moska mund të destabilizojë rajonin, siç bën tashmë, me ndihmën e Serbisë, aleatit të saj të cilin e ka armatosur me tanke, sisteme të sofistikuara të mbrojtjes ajrore dhe avionë luftarakë.
Kremlini e ka konsideruar gjithmonë rajonin sferën e tij të influencës, megjithëse nuk ishte kurrë pjesë e bllokut sovjetik. Një luftë civile shkatërruese në vitet 1990 la të paktën 120,000 të vdekur dhe miliona të pastrehë. Serbia, shteti më i madh në Ballkanin Perëndimor, në përgjithësi fajësohet për fillimin e luftës duke u përpjekur të parandalojë shpërbërjen e Jugosllavisë së udhëhequr nga serbët me forcë brutale – një lëvizje që i ngjan përpjekjes aktuale të Moskës për të tërhequr Ukrainën në orbitën e saj me forcë ushtarake.
Në Perëndim ka frikë se udhëheqja serbe pro-Moskës, e cila ka refuzuar t’i bashkohet sanksioneve ndërkombëtare kundër Rusisë, mund të përpiqet të përdorë vëmendjen e përqendruar në Ukrainë për të destabilizuar më tej fqinjët e saj, veçanërisht Bosnjën, ku serbët e pakicës kanë kërcënuar të ndajnë erritoret e tyre nga federata e përbashkët për t’iu bashkuar Serbisë. Zyrtarët serbë kanë mohuar në mënyrë të përsëritur se po ndërhyjnë në shtetet fqinje, por kanë dhënë mbështetje të heshtur ndaj lëvizjeve secesioniste të serbëve të Bosnjës dhe liderit të tyre, Milorad Dodik.
Paqeruajtësit e BE-së në Bosnje kanë njoftuar vendosjen e rreth 500 trupave shtesë në vend, duke përmendur “përkeqësimin e sigurisë ndërkombëtare, e cila ka potencial për të përhapur destabilitet”.
Kosova, e cila u nda nga Serbia në vitin 1999 pas një lufte ajrore të NATO-s kundër trupave serbe, ka kërkuar nga SHBA që të krijojë një bazë të përhershme ushtarake në vend dhe të përshpejtojë integrimin e saj në NATO pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia.
“Përshpejtimi i anëtarësimit të Kosovës në NATO dhe pasja e një baze të përhershme të forcave amerikane është një nevojë e menjëhershme për të garantuar paqen, sigurinë dhe stabilitetin në Ballkanin Perëndimor”, ka shkruar në Facebook ministri i Mbrojtjes së Kosovës, Armend Mehaj.
Serbia tha se masa është e papranueshme.
Shpallja e pavarësisë së Kosovës në vitin 2008 është njohur nga më shumë se 100 vende, kryesisht vende perëndimore, por jo nga Rusia apo Serbia.
Mali i Zi, një ish-aleat që i ktheu shpinën Rusisë për t’u bashkuar me NATO-n në vitin 2017, ka vendosur sanksione ndaj Moskës për luftën në Ukrainë dhe shihet si i radhës në Ballkanin Perëndimor për t’u bashkuar me BE-në. Vendi është i ndarë mes atyre që favorizojnë politikat pro-perëndimore dhe kampeve pro-serbe dhe pro-ruse, duke rritur tensionet.
Rusia e ka paralajmëruar vazhdimisht presidentin pro-perëndimor të Malit të Zi, Milo Gjukanoviç, i cili udhëhoqi shtetin e vogël të Adriatikut në NATO, se masa ishte e paligjshme dhe pa pëlqimin e të gjithë malazezëve.
Rusia mund të shpresojë të përmirësojë përfundimisht lidhjet e saj me Malin e Zi në një përpjekje për të forcuar praninë e saj në Mesdhe.
Ambasada ruse në kryeqytetin boshnjak Sarajevë, paralajmëroi vitin e kaluar se nëse Bosnja merr hapa drejt anëtarësimit në NATO, “vendi ynë do të duhet të reagojë ndaj këtij akti armiqësor”. Anëtarësimi në NATO do ta detyrojë Bosnjën të marrë një anë në “konfrontimin ushtarako-politik”, tha ai./Botasot
