Le të themi se keni një ide të re të mrekullueshme, një ide që do ta transformojë departamentin tuaj në një entitet të ri dinamik brenda kompanisë. Fitimet do të rriten, njerëzit do të jenë të lumtur dhe, sigurisht, ju do të merrni një rritje të konsiderueshme. Ju e sillni këtë ide të re në mbledhjen javore të departamentit dhe ua njoftoni të gjithë kolegëve tuaj. Ka një heshtje të habitur. Por, më në fund, nga diku në fund të dhomës, dikush ngre zërin dhe thotë diçka si: “Kjo duhet të jetë ideja më qesharake që kam dëgjuar ndonjëherë! Nuk do të funksionojë kurrë!”
Ju normalisht jeni rrëzuar. Jeni goditur mes syve me një plumb verbal dhe ideja juaj, është vrarë në vend. Ndoshta nuk do t’ju habisë të dini se shumë prej nesh sulmohen rregullisht nga këto sulme verbale. Ai negativitet shpesh pushton vendet tona të punës ku kritika jo vetëm që falet, por shpesh është modus operandi* i një organizate.
*Modus operandi – Një frazë latine që do të thotë “mënyrë funksionimi”. Në të drejtën penale, modus operandi i referohet një metode operimi ose modeli të sjelljes kriminale aq të dallueshme saqë krimet e veçanta ose sjellja e gabuar njihen si vepër e të njëjtit person.
Disa njerëz janë mjeshtër në shtypjen e ideve të reja. Këta janë ata që kundërshtojnë – ata njerëz që sfidojnë çdo ide të re sikur të ishte një ide e keqe. Në shumë raste, është rezultat i rezistencës sonë natyrore ndaj ndryshimit. Ndryshimi është diçka e re dhe kështu ndryshimi është i frikshëm. “Jo” është e sigurt, dhe “po” ka mundësinë e rreziqeve të panjohura, frikës së re dhe shumë pasigurive.
Njerëzit modernë shpesh kanë të njëjtin grup shqetësimesh – duke e jetuar jetën e tyre me frikë. “Qëndroni me atë që është e rehatshme; ajo që dihet”, i thonë ata vetes (dhe të tjerëve). Rrjedhimisht, ata duan të mbështjellin të tjerët në atë zonë rehatie – duke imponuar vullnetin e tyre te kolegët që mund të dëshirojnë të dalin jashtë asaj zone dhe të shohin se çfarë ka “në anën tjetër”.
Pse idetë shkatërrohen?
Pse disa njerëz ndihen të detyruar t’i thonë “jo” çdo ideje të re?
Së pari, është një çështje kontrolli. Për shembull, kur i thoni dikujt se ideja e saj nuk është e mirë, ju ushtroni një masë kontrolli mbi të. Nuk ishte ideja e tyre, kështu që mund të kontrollohet duke thënë se ishte një ide e keqe. Ata ruajnë kontrollin e tyre duke refuzuar idetë tona.
Së dyti, ekziston një rajon i trurit të njeriut i njohur si amigdala, i cili shërben si një sistem automatik alarmi sa herë që ekziston rreziku (ose mundësia e rrezikut). Shumë psikologë besojnë se ky është pozicioni i paracaktuar i trurit – domethënë, nëse diçka e re dhe e pazakontë shfaqet para nesh, ne kemi një tendencë të natyrshme ta imagjinojmë atë si të dëmshme ose të rrezikshme. Si rezultat, ne ose do të mbrohemi ose do të ikim nga rreziku i mundshëm. Në aspektin evolucionar, kjo është mënyra se si njerëzit parahistorikë i mbijetuan një mjedisi të ashpër dhe shpesh të paparashikueshëm. Në terma moderne, kjo do të thotë se idetë e reja shpesh shihen si ide të rrezikshme.
Së treti, disa njerëz ndihen më rehat duke qenë pesimistë. Ata e shohin gotën si gjysmë të zbrazët, ata e shohin botën si një mjedis negativ, ata gjithmonë shohin “të keqen” në një situatë dhe gjithmonë duan që të tjerët të dinë për pakënaqësinë e tyre me mënyrën se si janë gjërat. Kur dikush ndan një ide pozitive, ata kërkojnë ta kundërshtojnë atë me një reagim negativ. Këta njerëz janë “reaksionarë” dhe jo “vizionarë”.
Së katërti, disa njerëz janë të mbyllur në një “mendësi të fiksuar”. Ata janë të paaftë për të përqafuar ide të reja ashtu siç janë të paaftë për të përqafuar ndryshimin. Ata i rezistojnë ndryshimit në vetvete, po aq sa i rezistojnë ndryshimit në të tjerët ose në një organizatë. Për ta, ndryshimi është i vështirë për t’u kuptuar – është një propozim frikësues. Është një udhëtim në një territor të ri dhe për disa, ky është edhe i frikshëm dhe shqetësues. Ata janë të kënaqur aty ku janë, kështu që pse t’i bëjnë gjërat ndryshe? Pse të futesh në të panjohurën kur “e njohura” është shumë e rehatshme ashtu siç është?
Së pesti, dhe ndoshta më e rëndësishmja, kundërshtuesit marrin vëmendjen kur kundërshtojnë. Ata njihen (shpesh për arsye të gabuara) për një shaka, një përbuzje, një tallje ose një fyerje. Qendra e vëmendjes është (përkohësisht) te ata.
Sa të zakonshme janë ato këto komente negative, shpesh të fshehura nën zërin “e kritikave”?
Sipas një raporti, duket sikur reagimet negative ndaj ideve të reja janë në rritje. Studiuesit intervistuan mbi 3000 drejtues biznesi në SHBA për sjelljet në vendin e punës. Rezultatet treguan se 53% e të anketuarve kanë parë një rritje të “kritikës”, 48% kanë parë një rritje në “shpërfilljen e ideve të të tjerëve” dhe 36% kanë parë një rritje të “armiqësisë” ose “përçmimit të të tjerëve”.
