Kosova i është bashkuar Procesit Pall Mall, duke u bërë shtet mbështetës i Kodit të Praktikave për Shtetet që punojnë për të siguruar që mjetet kibernetike të përdoren në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe standardet për të drejtat e njeriut.
Lajmi u bë i ditur nga kryeministri në detyrë Albin Kurti përmes një postimi në Facebook, raporton KosovaPress.
Procesi Pall Mall është një iniciativë e përbashkët e Qeverisë britanike dhe asaj franceze, e lansuar në shkurt 2024, për të adresuar përhapjen dhe përdorimin e papërgjegjshëm të kapaciteteve komerciale për ndërhyrje kibernetike.
Keqpërdorimi i këtyre teknologjive paraqet rrezik serioz për të drejtat e njeriut, sigurinë kombëtare dhe stabilitetin ndërkombëtar, ka thënë Kurti.
Kodi i Praktikave për Shtetet u lansua zyrtarisht në Takimin e Dytë të Procesit Pall Mall, në Paris më 3–4 prill 2025. Ky Kod përcakton parime udhëzuese për rritjen e transparencës, llogaridhënies dhe mbikëqyrjes, duke promovuar sjellje të përgjegjshme të shteteve në hapësirën kibernetike.
Me mbështetjen e këtij Kodi, Kosova i bashkohet një koalicioni në rritje të vendeve demokratike që punojnë për të siguruar që mjetet kibernetike të përdoren në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe standardet për të drejtat e njeriut.
Çfarë thuhet në komunikatën e përbashkët e Francës dhe Britanisë së Madhe nga Konferenca e Procesit Pall Mall në Paris?
Më 3 dhe 4 prill 2025, Franca dhe Britania e Madhe mblodhën konferencën e dytë të Procesit Pall Mall në Ministrinë për Evropën dhe Punët e Jashtme në Paris. Kjo iniciativë ndërkombëtare, e nisur në shkurt 2024 në Londër, bashkon një komunitet shumëpalësh për të trajtuar kërcënimin e paraqitur nga përhapja dhe përdorimi i papërgjegjshëm i mjeteve dhe shërbimeve komerciale të ndërhyrjes kibernetike.
Procesi Pall Mall bazohet në punën e nisur nga Thirrja e Parisit për Besim dhe Siguri në Hapësirën Kibernetike. Një komunitet i gjerë përfaqësuesish nga qeveritë, sektori privat dhe shoqëria civile janë mbledhur për të rënë dakord për hapat praktikë përmes të cilëve do të trajtohet ky kërcënim i përbashkët.
Që nga sot, 21 qeveri pjesëmarrëse kanë mbështetur një Kod Praktike për Shtetet – duke përcaktuar angazhime politike dhe rekomandime praktike për të trajtuar përdorimin e papërgjegjshëm të aftësive komerciale të ndërhyrjeve kibernetike dhe për të promovuar sjellje të përgjegjshme në të gjithë tregun e ndërhyrjeve kibernetike.
Kodi i Praktikës bazohet në shtyllat e theksuara në deklaratën e Procesit të Pall
Mall 2024: përgjegjshmërinë, saktësinë, mbikëqyrjen dhe transparencën, dhe bazohet në konsultimin e Procesit të Pall Mall mbi praktikat e mira të kryera në vjeshtën e vitit 2024. Ai përfaqëson një hap të rëndësishëm përpara drejt zbatimit të sjelljes së Kombeve të Bashkuara në kuadrin e përgjegjësisë shtetërore të Kombeve të Bashkuara.
Kodi i Praktikës shërben si një kontribut i rëndësishëm në përpjekjet tona të përbashkëta për të rritur sigurinë e shoqërive tona, për të mbrojtur të drejtat e njeriut dhe liritë themelore dhe për të mbështetur një hapësirë kibernetike të lirë, të hapur, paqësore, të qëndrueshme, të sigurt, elastike dhe të qasshme.
Nëpërmjet procesit Pall Mall, Britania e Madhe dhe Franca do të vazhdojnë të punojnë me komunitetin global me shumë aktorë për të zbatuar opsionet e politikave dhe praktikat e reja, për të ndjekur progresin dhe për të zhvilluar një pamje të përbashkët për praktikën e përgjegjshme në të gjithë tregun tregtar.
Në mbështetje të kuadrit ekzistues ndërkombëtar për sjelljen e përgjegjshme të shtetit në hapësirën kibernetike, Franca dhe Britania e Madhe do të vazhdojnë të punojnë me forume shumëpalëshe, duke përfshirë Kombet e Bashkuara, për të zhvilluar angazhimin ndërkombëtar, me shumë palë për këtë çështje. Kjo punë e vazhdueshme është plotësuese me angazhimin tonë të qëndrueshëm për ndërtimin e elasticitetit kibernetik në mbarë botën.
Pjesë nga Kodi i Praktikave për shtetet për të trajtuar përhapjen dhe përdorimin e papërgjegjshëm të aftësitë komerciale të ndërhyrjes kibernetike?
1. Ne si shtete dhe organizata ndërkombëtare mbështesim këtë “Kod të Praktikës” vullnetar dhe jodetyrues për shtetet, nëpërmjet të cilave të trajtohen sfidat e paraqitura nga përhapja dhe përdorimi i papërgjegjshëm i aftësitë komerciale të ndërhyrjes kibernetike (CCIC).
2. Procesi Pall Mall është një iniciativë përsëritëse me shumë palë e nisur në vitin 2024 për t’iu përgjigjur këtyre sfidat. Ai synon të bashkojë shtetet, organizatat ndërkombëtare, industrinë private, akademinë dhe shoqëria civile të krijojë parime udhëzuese dhe të nxjerrë në pah opsionet e politikave në lidhje me zhvillimin, lehtësimin, blerjen, transferimin dhe përdorimin e CCIC. Si mbështetës të këtij Kodi të Praktikës, ne njohim:
2.a. Shumë nga këto mjete dhe shërbime mund të zhvillohen ose përdoren për qëllime legjitime. Megjithatë, përhapja e CCIC-ve ngre pyetje dhe shqetësime mbi ndikimin e potencialit të tyre përdorim i papërgjegjshëm për sigurinë kombëtare, respektimin e të drejtave të njeriut dhe lirive themelore, paqen dhe sigurinë ndërkombëtare, dhe një të hapur, të sigurt, të qëndrueshme, të arritshme, paqësore dhe hapësirë e ndërveprueshme kibernetike.
2.a.i. Për qëllimet e Procesit Pall Mall, përdorim i papërgjegjshëm nga shteti ose jo-shteti aktorët duhet të kuptohen si përdorim në mënyra që kërcënojnë sigurinë, respektimin e të drejtave të njeriut dhe liritë themelore ose stabilitetin e hapësirës kibernetike, pa masa mbrojtëse të përshtatshme dhe mbikëqyrjen në vend ose në një mënyrë që nuk është në përputhje me ligjin ndërkombëtar të zbatueshëm ose
Kuadri konsensus i Kombeve të Bashkuara për sjelljen e përgjegjshme të shtetit në hapësirën kibernetike, me respektimi i duhur ndaj ligjit të brendshëm aty ku është e rëndësishme. Për më tepër, CCIC-të nuk duhet të përdoren për të synuar
individët ose anëtarët e një grupi të bazuar në ndonjë bazë diskriminuese, për të dhunuar ose abuzim të drejtat e njeriut dhe liritë themelore, duke përfshirë të drejtën për lirinë e shprehjes, dhe që askush nuk duhet t’i nënshtrohet ndërhyrjeve arbitrare ose të paligjshme në privatësi.
2.a.ii Për qëllimet e Procesit Pall Mall, përhapja duhet të kuptohet si shpërndarja e pakontrolluar e CCIC tek akterët shtetërorë dhe jo-shtetërorë në atë mënyrë që rrit ndjeshëm gjerësinë e qasjes në këto mjete dhe shërbime dhe potencial për përdorimin e tyre të papërgjegjshëm.
2.b. Tregu për CCIC përfshin një gamë të gjerë të ofertave të kompanive të ndërhyrjes kibernetike produkte dhe shërbime që po evoluojnë dhe diversifikohen vazhdimisht. Tregu përfshin një ekosistemi i ndërlidhur i studiuesve, zhvilluesve, ndërmjetësve, rishitësve, investitorëve, korporatave subjektet, operatorët dhe klientët, duke përfshirë shtetet. Shfaqja e teknologjive të reja si p.sh. inteligjenca artificiale, megjithëse ato mund të përmirësojnë aftësitë mbrojtëse kibernetike, duke përfshirë zbulimi, reagimi dhe korrigjimi i incidenteve me qëllim të keq kibernetik, ka të ngjarë të rrisë disponueshmëria e mjeteve dhe shërbimeve të ndërhyrjes kibernetike dhe kërcënimi që rrjedh nga papërgjegjshmëria e tyre përdorimi, ndërkohë që i bën ato më të vështira për t’u monitoruar dhe rregulluar.
2.c. Ky treg në rritje zgjeron gjerësisht grupin potencial të aktorëve shtetërorë dhe jo shtetërorë me qasje te CCIC dhe rrit mundësinë për përdorim të papërgjegjshëm, duke e bërë më të vështirë zbutjen dhe të mbrohen nga kërcënimet që paraqesin. Këto kërcënime, duke përfshirë sigurinë, respektin për njerëzit të drejtat dhe liritë themelore dhe stabiliteti i hapësirës kibernetike, pritet të rritet gjatë vitet e ardhshme.
2.d. Pa veprim ndërkombëtar dhe kuptimplotë me shumë palë, rritja, diversifikimi dhe mbikëqyrja e pamjaftueshme në të gjithë këtë treg, shton gjasat e rritjes së synimeve të papërgjegjshme të një sërë objektivash publike dhe private, duke përfshirë gazetarët, mbrojtësit e të drejtave të njeriut dhe qeverinë zyrtarët, si dhe infrastrukturën kritike kombëtare. Gjithashtu rrezikon të lehtësojë përhapjen e mundshme aftësitë kibernetike shkatërruese ose përçarëse për një gamë më të gjerë aktorësh, duke përfshirë kriminelët kibernetikë. Rritja e qasjes në aftësitë e sofistikuara mund të zgjerojë kompleksitetin e incidenteve dhe mundësitë për përdorim të papërgjegjshëm dhe mund të kontribuojnë në rreziqet e paparashikuara që dalin nga ndërveprimi i aktorëve të shumtë në hapësirën kibernetike, duke përfshirë përshkallëzimin e mundshëm të paqëllimshëm në hapësirën kibernetike.
Kujtojmë se të gjitha Shtetet Anëtare të Kombeve të Bashkuara kanë pohuar me konsensus se ligji ndërkombëtar, duke përfshirë të drejtën ndërkombëtare zakonore dhe parimet e sovranitetit dhe mosndërhyrjes, zbatohen për sjellja e shteteve në hapësirën kibernetike, duke përfshirë në kontekstin e rregullimit të shteteve dhe përdorimit të CCIC te kornizat ligjore ndërkombëtare përkatëse, kur është e zbatueshme, në lidhje me rregullimin e shteteve zhvillimi, transferimi dhe përdorimi i CCIC-ve përfshijnë, por nuk kufizohen në:
▪ 3.a. Karta e Kombeve të Bashkuara;
▪ 3.b. E drejta ndërkombëtare për të drejtat e njeriut, duke përfshirë, por pa u kufizuar në të drejtën e lirisë së mendimit, ndërgjegjja dhe feja, e drejta për lirinë e mendimit , e drejta për lirinë e shprehjes, e drejta e tubimit paqësor me të tjerët, e drejta për lirinë e organizimit dhe që askush nuk duhet t’i nënshtrohet ndërhyrjes arbitrare ose të paligjshme në privatësinë e tij, siç përcaktohet në Paktin Ndërkombëtar për të Drejtat Civile dhe Politike dhe traktatet e tjera të zbatueshme ndërkombëtare dhe rajonale;
▪ 3.c. Traktatet ndërkombëtare, krahas konventave të tjera rajonale të zbatueshme;
▪ 3.d. E drejta ndërkombëtare humanitare, në lidhje me aktivitetet kibernetike të kryera me CCIC në kontekstin e një konflikti të armatosur.
4. Kujtojmë më tej se të gjitha Shtetet Anëtare të Kombeve të Bashkuara janë zotuar të veprojnë në përputhje me kuadrin konsensus të Kombeve të Bashkuara për sjelljen e përgjegjshme të shtetit në hapësirën kibernetike, i cili mbështetet në ligji ndërkombëtar i zbatueshëm dhe normat shtesë vullnetare dhe jodetyruese të sjelljes së përgjegjshme.
Shtetet duhet të përpiqen të parandalojnë përhapjen e komunikimeve me qëllim të keq të informacionit. Mjetet dhe teknikat e teknologjisë (TIK) dhe përdorimi i funksioneve të fshehta të dëmshme, duhet të respektojnë dhe mbrojnë të drejtat e njeriut dhe duhet të inkurajojë raportimin e koordinuar të dobësive të TIK-ut dhe jo me vetëdije lejojnë që territori i tyre të përdoret për veprime të paligjshme ndërkombëtare duke përdorur TIK, në përputhje me vullnetin dhe normat jodetyruese.
Ne inkurajojmë fuqimisht shtetet, industrinë, shoqërinë civile, akademinë, anëtarët e komuniteti teknik dhe individët të vazhdojnë të ndërtojnë kapacitete më të mëdha globale kibernetike për mbrojtje për qëllime, në përputhje me parimet e ndërtimit të kapaciteteve kibernetike të përcaktuara në Përfundimtarin Përfundimtar të OEWG 2021.
Ne e njohim rolin jetësor që luan industria në forcimin e sigurisë kibernetike dhe mbështetjen e viktimave dhe Qeveritë për t’iu përgjigjur dhe rikuperuar nga incidentet me qëllim të keq kibernetik. Ne e pranojmë përfitimin se siguria nga politikat e projektimit, kërkimi i sigurisë kibernetike me mirëbesim, zbulimi i koordinuar i cenueshmërisë dhe testimi i depërtimit mund të ketë në sigurinë kibernetike dhe qëndrueshmërinë kombëtare.
Shtetet mbështetëse:
– Austria
– Danimarka
– Estonia
– Franca
– Gjermania
– Gana
– Greqia
– Hungaria
– Irlanda
– Italia
– Japonia
– Kosova
– Luksemburgu
– Moldavia
– Holanda
– Polonia
– Sllovakia
Burimi: botasot.info
