Banka Botërore ka ulur parashikimin për rritjen ekonomike të Shqipërisë këtë vit, duke u bërë institucioni i dytë ndërkombëtare, që redukton vlerësimin, pas Bankës Europiane për Rindërtimi dhe Zhvillim, si rrjedhojë e efekteve të luftës Rusi-Ukrainë.
Banka Botërore në raportin e fundit ” Lufta në Rajon” për Europën Qendrore dhe Azinë pret tashmë që ekonomia vendase të rritet me 3.2 për qind, ose 0.6 pikë përqindje më pak se raporti i mëparshëm. Edhe për vitin 2023, ekonomia pritet të rritet me 3.4%, ose 0.3 pikë përqindje më pak se vlerësimi i mëparshëm.
Për vitin 2022, perspektivat janë të pasigurta dhe rreziqet janë shtuar, thotë banka në pjesën për Shqipërinë. Lufta në Ukrainë dhe sanksionet e vazhdueshme mund t’i shtyjnë çmimet e energjisë, ushqimeve dhe mallrave në nivele edhe më të larta, duke zvogëluar fuqinë blerëse dhe konsumin e familjeve.
Rreziqet shtesë përfshijnë variante të reja, rezistente ndaj vaksinave Covid-19, kushte më të rrepta financiare dhe tregtare globale dhe kufizime të reja të udhëtimit.
Investimet publike për rritjen e produktivitetit janë thelbësore për të nxitur rritjen, por do të kërkojnë mobilizim më të fortë të të ardhurave, parashikon banka. Në të njëjtën kohë, pavarësisht nga një normë mesatare e rritjes së PBB-së prej 3.3 për qind gjatë viteve 2015-2019, investimet private vazhdojnë të dekurajohen nga produktiviteti i ulët i firmave, një fuqi punëtore e pakualifikuar, aksesi i kufizuar në financa, logjistika e pamjaftueshme dhe integrimi i dobët i tregut. Megjithatë, në nivelin e 28.4 për qind të PBB-së, të ardhurat publike ofrojnë pak hapësirë për të rritur investimet shumë të nevojshme në infrastrukturën publike dhe kapitalin njerëzor. Po përgatitet një Strategji Afatmesme për të Ardhurat, e cila ka potencialin për të rritur të ardhurat në periudhën afatmesme.
Raporti thekson që skenari bazë parashikon që aktiviteti ekonomik të zgjerohet me ritmin e tij historik të para pandemisë dhe para tërmetit. Megjithatë, lufta në Ukrainë mund të rrisë më tej inflacionin, të ndërpresë zinxhirët e furnizimit, të ndikojë tregjet financiare dhe cenojnë besimin; të gjitha këto mund të zbehin perspektivat e rritjes së Shqipërisë. Nga ana tjetër, një treg i ngadaltë i punës i kombinuar me fuqinë blerëse të zvogëluar mund të ngadalësojë uljen e varfërisë.
Shpenzimet e qeverisë pritet të bien gradualisht, në përputhje me planet e konsolidimit fiskal. Megjithatë, mund të nevojiten shpenzime më të larta për të garantuar furnizimin me energji përmes importeve më të kushtueshme të energjisë dhe mbështetjes për ndërmarrjet shtetërore të brishta të energjisë.
Deficiti i llogarisë korente pritet të arrijë në 7.9 për qind të PBB-së vetëm në vitin 2024, pasi kushtet e tregtisë përkeqësohen për shkak të investimeve të larta në infrastrukturë dhe kërkesës së mëvonshme për importe.
Në përputhje me skenarin bazë në vitet në vijim, konsumi privat parashikohet të kthehet si nxitësi kryesor i rritjes së PBB-së. Investimet private mund të ofrojnë mbështetje të mëtejshme për rritjen nëse zbatohen reformat e klimës së biznesit. Një prioritet kyç i reformës afatmesme është nevoja për të nxitur mbledhjen e të ardhurave dhe për të arritur konsolidimin fiskal, duke krijuar njëkohësisht hapësirë për shpenzime të konsiderueshme me qëllim për të nxitur rritjen.
Rritja e çmimeve do të dëmtojë familjet që shpenzojnë më shumë për ushqime
Inflacioni u rrit me shpejtësi gjatë tremujorit të katërt, duke arritur në 3.7 për qind në dhjetor 2021. Rritja e çmimeve të ushqimeve, energjisë, transportit dhe mallrave rrezikon të minojë kërkesën e brendshme dhe të rrisë cenueshmërinë.
Çmimet e ushqimeve u rritën me 3.9 për qind në vitin 2021, afër dyfishit të rritjes së shportës së përgjithshme. Banka Botërore paralajmëron se kjo do të dëmtojë 40 për qind të popullatës, të cilët shpenzojnë për ushqime më shumë se 50 për qind të totalit.
