Në qiellin e natës mbi Evropë, por edhe pjesën tjetër të hemisferës veriore, një yll i ri mund të shfaqet së shpejti gjatë muajit maj.
Është një fenomen i rrallë astronomik që ndodh çdo pothuajse 80 vjet, dhe së shpejti do ta dëshmojmë sërish, raporton KosovaPress.
T Coronae Borealis, i njohur si “Ylli i flaktë”, i vendosur në yjësinë e Kurorës Veriore, rreth 3 mijë vit drite nga Toka, po përgatitet për një shpërthim spektakolar të njohur si – nova.
Bill Cooke nga Qendra e Fluturimeve Hapësinore të NASA-s, Marshall, vuri në dukje se “kur kjo të ndodhë, do të jetë diçka që ne e kujtojmë.”
“T Coronae Borealis është e pazakontë në atë që nuk shpërthen vetëm një herë. E bën këtë çdo 79 vjet,” shton ai.
Rebekah Hounsell nga Qendra e Fluturimeve Hapësinore të NASA-s Goddard, tha se shpërthimet nova janë të vështira për t’u identifikuar qartë.
“Ky do të jetë vërtet afër, me shumë sy mbi të, kështu që ne do të jemi në gjendje të studiojmë gjatësi vale të ndryshme dhe shpresojmë të mbledhim të dhëna për të filluar të kuptojmë strukturën dhe proceset specifike të përfshira në të.”
Pse është e veçantë?
Është një shpërthim i ri që ndodh në sistemet binare të yjeve ku një xhuxh i bardhë – një yll jashtëzakonisht i dendur me madhësinë e Tokës – graviton material nga një gjigant i kuq, partneri i tij në kërcimin kozmik.
Në sistemin T Coronae Borealis, xhuxhi i bardhë ka një masë pothuajse të barabartë me atë të Diellit, ndërsa partneri i tij, gjigandi i kuq, është disa herë më masiv, por me një ndërtim shumë më të rrallë.
Xhuxhi i bardhë largon masën nga gjigandi i kuq, jo anasjelltas, sepse për shkak të madhësisë së tij jashtëzakonisht të vogël dhe densitetit të lartë, ai ka gravitet shumë më të fortë sipërfaqësor – forca e gravitetit të xhuxhit të bardhë është e përqendruar në një zonë shumë të vogël, kështu që është jashtëzakonisht e fortë në nivel lokal.
Ndërsa materiali nga gjigandi i kuq grumbullohet në sipërfaqen e xhuxhit të bardhë, temperatura dhe presioni i tij rriten derisa të ndodhë një shpërthim termonuklear. Megjithatë, ndryshe nga një supernova, ky shpërthim nuk e shkatërron yllin, por cikli mund të përsëritet.
T Coronae Borealis është një shembull i rrallë i një nova të përsëritur, që do të thotë se shpërthimet e saj përsëriten në intervale relativisht të shkurtra kohore. Shpërthimet e tij janë regjistruar në vitet 1217, 1787, 1866 dhe 1946 dhe tani pritet një tjetër.
Aktualisht, sistemi është në një fazë të njohur si “errësimi para-shpërthyes”, që është rënia e shkëlqimit që i parapriu shpërthimeve të mëparshme. Kjo fazë sugjeron se shpërthimi po afrohet.
Kur ta arrijë atë, T CrB do të rrisë papritmas shkëlqimin e saj nga magnituda +10 në rreth +2 dhe do të bëhet e dukshme me sy të lirë. Ai do të jetë po aq i ndritshëm sa Ylli i Veriut, i cili gjithashtu ka magnitudë +2, por do të jetë më i zbehtë se planeti Venera, i cili është ndër objektet më të ndritshëm në qiell me magnitudë – 4.7 (sa më i vogël ose më shumë minus madhësia, aq më i ndritshëm është ylli).
Kjo dritë do të zgjasë për disa ditë dhe më pas do të zbehet gradualisht gjatë disa javësh. Yjet që shpërthejnë i quajmë nova, sepse, para shpikjes së teleskopit, ata mund të shiheshin vetëm me sy të lirë pas shpërthimit – kur u shfaqën papritur si yje “të rinj” në qiellin e natës.
Kur dhe ku të shikoni?
Megjithëse data e saktë e shpërthimit është e vështirë të parashikohet, astronomët besojnë se mund të ndodhë në çdo kohë në muajt e ardhshëm. NASA njofton se kjo mund të ndodhë që në maj.
Për të vëzhguar, kërkoni plejadën e Kurorës Veriore, e vendosur midis yjeve të ndritshëm Arcturus (në yjësinë Volare) dhe Vega (në yjësinë Lyra). Koha më e mirë për vëzhgim do të jetë disa orë pas perëndimit të diellit, kur qielli errësohet mjaftueshëm. Aplikacionet falas të astronomisë për telefonat inteligjentë mund t’ju ndihmojnë të gjeni këto objekte në qiell. Shfaqja e një ylli të ri në qiellin e natës është një ngjarje e rrallë e përjetuar në jetën e njeriut.
Burimi: botasot.info
