Një propozim i fundit franko-gjerman për një kornizë të re të dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, të cilin EURACTIV e ka marrë nga një burim i besueshëm, zbulon në mënyrë indirekte, bazuar në interpretimet e tekstit, se sa pak sinergji ekziston midis dy palëve për të zgjidhur çështjen.
Pas luftës brutale të Kosovës ndërmjet viteve 1998-1999 dhe shpalljes së pavarësisë së Prishtinës nga Serbia në vitin 2008, me mbështetjen e SHBA-së dhe BE-së, marrëdhëniet mes dy shteteve kanë mbetur të tensionuara. Përpjekjet në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga BE-ja, Beograd-Prishtinë kanë sjellë pak progres të prekshëm që nga fillimi i tij në 2011, shkruan abcnews.al.
Që nga shtatori, thashethemet kanë qarkulluar se një kornizë e re është hartuar nga të dërguarit e emëruar së fundmi në rajon nga Parisi dhe Berlini, duke treguar një vullnet të ri për të trajtuar një nga çështjet thelbësore në rajon, gjashtë vendet e të cilit kanë vendosur synimet e tyre drejt anëtarësimit në BE.
Zyrtarët në Beograd dhe Prishtinë konfirmuan ekzistencën e një propozimi të ri gjermano-francez për një marrëveshje mbi statusin përfundimtar të Kosovës, por nuk u pajtuan për atë që në të vërtetë thotë dokumenti.
Një shtytje për të nënshkruar marrëveshjen deri në fund të vitit ka ardhur nga të gjitha palët, duke përfshirë Francën, Gjermaninë dhe SHBA-në, të cilat kanë dhënë disa sugjerime gjatë javëve të fundit. Ndërkohë, zyrtarët e BE premtuan mbështetjen e tyre për marrëveshjen në Samitin e Procesit të Berlinit javën e kaluar.
Presidenti serb Aleksandar Vuçiç ka thënë se plani sugjeronte anëtarësimin e Kosovës në OKB, pa kundërshtim nga Serbia. Kosova nuk është anëtare e OKB-së sepse Kina dhe Rusia, anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, kanë vënë veton ndaj një hapi të tillë, shkruan abcnews.al.
Vuçiç gjithashtu vuri në dukje se do t’i jepte Serbisë më shumë fonde në BE dhe një rrugë të shpejtë për anëtarësimin në bllok, por tha se ky qëndrim ishte ‘i papranueshëm’ pasi binte ndesh me kushtetutën e Serbisë, e cila kundërshton në mënyrë eksplicite njohjen e Kosovës.
Kosova thotë se propozimi e sheh zgjidhjen e çështjeve ndërmjet qarqeve në disa faza dhe gjithashtu parashikon njohjen e Kosovës nga pesë vendet anëtare të BE-së që aktualisht nuk e bëjnë këtë, Spanja, Greqia, Qiproja, Rumania dhe Sllovakia, me Serbinë që thjesht pranon se ekziston, në vend që ta njohin atë zyrtarisht.
Megjithatë, propozimi franko-gjerman në formën e tij të tanishme, i marrë nga EURACTIV, paraqet një pamje krejtësisht të ndryshme. Është e paqartë se çfarë mund të kenë thënë versionet e mëparshme të këtij teksti.
Në vend të njohjes dhe afateve të përcaktuara, ky draft fokusohet në normalizimin e marrëdhënieve nga perspektiva e një të ardhmeje të përbashkët të BE-së, ku elementi më kritik është shkëmbimi i misioneve të përhershme, të ngjashme me ambasadat, por në një nivel më të ulët, shkruan abcnews.al.
Përmbajtja e propozimit
Neni 1
Kosova dhe Serbia do të zhvillojnë marrëdhënie normale, të fqinjësisë së mirë me njëra-tjetrën bazuar në të drejta të barabarta.
Neni 2
Kosova dhe Serbia do të udhëhiqen nga aspiratat e tyre reciproke për anëtarësim në BE.
Neni 3
Në përputhje me MSA-në [Marrëveshjet e Stabilizim Asociimit] të nënshkruara nga të dyja palët, Kosova dhe Serbia do të zgjidhin çdo mosmarrëveshje ndërmjet asaj kohe ekskluzivisht me mjete paqësore dhe do të përmbahen nga kërcënimi ose përdorimi i forcës.
Ata riafirmojnë paprekshmërinë tani dhe në të ardhmen e kufirit që ekziston mes tyre dhe marrin përsipër të respektojnë plotësisht integritetin territorial të njëri-tjetrit.
Neni 4
Kosova dhe Serbia vazhdojnë me supozimin se asnjëra nga dy palët nuk mund të përfaqësojë tjetrën në sferën ndërkombëtare dhe as të veprojë në emër të saj.
Neni 5
Kosova dhe Serbia do të promovojnë marrëdhënie paqësore në Ballkanin Perëndimor dhe do të kontribuojnë në sigurinë dhe bashkëpunimin rajonal në Evropë.
Neni 6
Kosova dhe Serbia vazhdojnë me respektimin reciprok të juridiksionit të secilës palë.
Neni 7
Kosova dhe Serbia deklarojnë gatishmërinë e tyre për të rregulluar çështjet praktike dhe humanitare në procesin e normalizimit të marrëdhënieve të tyre. Ata do të lidhin marrëveshje me synimin për të zhvilluar dhe promovuar në bazë të këtij Traktati dhe për përfitimin e tyre të ndërsjellë bashkëpunimin në fushën e ekonomisë, shkencës dhe teknologjisë, transportit, marrëdhënieve gjyqësore, postave dhe telekomunikacionit, shëndetësisë, kulturës, sportit, mjedisit, mbrojtjes dhe në fusha të tjera. Detajet janë rënë dakord në Protokollin Suplementar.
Neni 8
Kosova dhe Serbia do të shkëmbejnë Misionet e Përhershme. Ato do të vendosen në selinë e Qeverisë përkatëse.
Çështjet praktike në lidhje me themelimin e Misioneve do të trajtohen veçmas.
Neni 9
Kosova dhe Serbia pajtohen që ky Traktat nuk do të ndikojë në traktatet dhe marrëveshjet ndërkombëtare dypalëshe dhe shumëpalëshe të lidhura tashmë prej tyre ose që kanë të bëjnë me to.
Shtytje e BE-së
Bazuar në diskutimin e deritanishëm, në Samitin e Procesit të Berlinit javën e kaluar, kryediplomati i BE-së Josep Borrell paraqiti “një propozim për palët për të bërë përparim konkret dhe të pakthyeshëm në rrugën drejt normalizimit gjithëpërfshirës”, i cili u mbështet nga Gjermania dhe Franca.
“Ne mbështesim [Përfaqësuesin Special të BE-së] Miroslav Lajčák me të gjitha forcat tona. Këtë e kemi bërë vazhdimisht së bashku me Francën. Shpresojmë që dialogu të përparojë dhe kriza aktuale nënvizon sërish urgjencën”, tha ministria e jashtme gjermane për EURACTIV.
Megjithatë, zhvillimet e javës së kaluar janë perceptuar kryesisht si kontradiktore: nga njëra anë, një atmosferë pozitive në konferencën e Ballkanit Perëndimor në Berlin, nga ana tjetër, ndezja e tensioneve rajonale, kryesisht midis Beogradit dhe Prishtinës, që pasoi fundjava.
Tensionet u përshkallëzuan pasi Kosova në fillim të këtij muaji (1 nëntor) filloi zbatimin në faza të një rregulli që kërkon që të gjithë pronarët e makinave në vend të përdorin targat e lëshuara nga qeveria e Prishtinës.
Kjo do të ndikojë në rreth 10,000 automjete në veriun me shumicë serbe, të cilat ende përdorin targa serbe të lëshuara nga Beogradi në vitet 1990.
Prishtina donte të bënte ndryshimin në qershor, por ai u shty deri më 31 tetor për shkak të presionit ndërkombëtar.
Më pas, pas ndërhyrjes së huaj, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, njoftoi se do të shtrihet gradualisht, duke filluar me paralajmërimet, më pas gjobat dhe më pas ndalimin e plotë të targave të tilla deri në mesin e prillit 2023.
Lajmi shkaktoi zemërim dhe protesta në mesin e serbëve vendas dhe dorëheqjen masive të përfaqësuesve serbë në polici, gjyqësor dhe institucione të tjera.
Dorëheqjet erdhën nën presionin e Listës Serbe të mbështetur nga Beogradi, së bashku me zjarrvënien në çdo automjet që ndryshonte targat e tyre.
