Shqetësimet e Perëndimit se Rusia mund të ndërmarrë një sulm ndaj Ukrainës janë zbutur nga dita në ditë, por nuk janë zhdukur. Përpjekjet diplomatike për të shmangur luftën morën një nxitje të re këtë javë pasi Presidenti Vladimir Putin tha se Rusia ishte e gatshme të diskutonte për çështjet e sigurisë me NATO-n dhe se po tërhiqte disa nga trupat e saj të grumbulluara pranë kufijve të Ukrainës.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre e kanë mirëpritur shprehjen e vullnetit për hapa diplomatike, por thonë se nuk kanë parë prova konkrete për një ulje të përshkallëzimit ushtarak rus.
Ministrat e mbrojtjes të NATO-s u takuan të mërkurën në Bruksel ndërsa Perëndimi përpiqet të frenojë një ndërhyrje të mundshme, gjë që Rusia këmbëngul se nuk ka plane ta ndërmarrë.
Çfarë po ndodh me trupat ruse?
Presidenti amerikan Joe Biden thotë se 150,000 trupa ruse janë grumbulluar pranë kufijve veriorë, jugorë dhe lindorë të Ukrainës, dhe zyrtarët perëndimorë thonë se një sulm rus mund të ndodhë në çdo moment.
Ministria ruse e Mbrojtjes ka njoftuar se disa njësi që po merrnin pjesë në stërvitje ushtarake do të fillojnë të kthehen në bazat e tyre, një deklaratë që u përshëndet si “një sinjal pozitiv” nga kancelari gjerman Olaf Scholz. Ministria ruse e Mbrojtjes publikoi pamjet e një treni me automjete të blinduara që largoheshin nga Krimea, të cilën Rusia e aneksoi në vitin 2014.
Por Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg tha se aleanca ushtarake nuk kishte parë “ndonjë ulje përshkallëzimi në terren. Përkundrazi, duket se Rusia vazhdon përqendrimin ushtarak.”
“Rusia vazhdon të ketë forca masive ushtarake në gatishmëri për të sulmuar,” tha ai.
Çfarë thotë Rusia?
Kremlini hedh poshtë pretendimet se po planifikon një ndërhyrje. Ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov tha se “histeria perëndimore na shqetëson thellësisht” dhe akuzoi Perëndimin se po përpiqet të diktojë se si duhet të sillet Rusia në territorin e saj.
Ambasadori i Moskës në Bashkimin Evropian, Vladimir Chizhov, i tha gazetës gjermane Welt se “nuk do të ketë sulm këtë të mërkurë. Nuk do të ketë përshkallëzim as javën e ardhshme, ose javën pas saj dhe as në muajin e ardhshëm.”
Zyrtarët perëndimorë thonë se edhe nëse nuk ndërmerret një sulm së shpejti, Rusia mund t’i mbajë trupat të grumbulluara pranë Ukrainës për javë të tëra, duke e kthyer përqëndrimin ushtarak në një krizë të zgjatur që tashmë e ka dëmtuar ekonominë e Ukrainës.
Forcat ruse vazhduan lojërat e tyre masive të luftës të mërkurën në Bjellorusi, në veri të Ukrainës, me avionë luftarakë në misione stërvitore dhe ushtarë që bënin stërvitje me armë.
Perëndimi druhet se këto stërvitje mund të përdoren për të mbuluar gjurmët para një sulmi të mundshëm ndaj Ukrainës, por ministri i Jashtëm bjellorus Vladimir Makei tha se të gjitha trupat dhe armët ruse do të largohen nga vendi pasi të përfundojnë manovrat të dielën.
Çfarë po bën NATO-ja?
Ministrat e mbrojtjes nga vendet anëtare të NATO-s u takuan në Bruksel në përpjekje për të përforcuar strategjinë e parandalimit, ndërkohë që vazhdon përpjekjet diplomatike me Rusinë.
Sekretari Stoltenberg tha se NATO-ja do t’i përcjellë një mesazh shumë të qartë Rusisë se “ne jemi gati të ulemi dhe të diskutojmë me ta, por në të njëjtën kohë, jemi të përgatitur për më të keqen”.
Ai tha se veprimet e Rusisë kishin provokuar “një krizë në sigurinë evropiane” dhe treguan se Moska ishte e gatshme të minonte shtyllat e stabilitetit të kontinentit duke kërcënuar fqinjin e saj.
“Me keqardhje them se kjo është normalja e re në Evropë”, tha ai.
Sekretari Stoltenberg tha se NATO-ja kishte diskutuar për ngritjen e grupeve të reja ushtarake në Evropën qendrore, lindore dhe juglindore, duke përfshirë një të udhëhequr nga Franca në Rumani, por nuk është marrë ende një vendim përfundimtar.
NATO-ja ka përjashtuar dërgimin e trupave në Ukrainë për të luftuar kundër Rusisë, e cila nuk është anëtare e aleancës perëndimore. Por qindra trupa amerikane, britanike dhe të tjera të NATO-s janë dërguar për të forcuar mbrojtjen e vendeve anëtare në Evropën Lindore, duke përfshirë Poloninë dhe shtetet baltike që kanë frikë se mund të jenë gjithashtu objektiva të Rusisë.
Moska akuzon NATO-n se po afrohet gjithnjë e më shumë në kufijtë e saj. Një kërkesë kryesore ruse është që Ukraina të largojë ambicien e saj për t’u anëtarësuar në NATO. Aleanca thotë se Ukraina duhet të ketë lirinë për të bërë zgjedhjet e veta.
Udhëheqësit e Bashkimit Evropian do të diskutojnë zhvillimet e fundit lidhur me krizën të enjten përpara fillimit të një samiti BE-Afrikë. BE-ja, SHBA-ja dhe Britania kanë kërcënuar sanksione të rënda ndaj Rusisë nëse ajo sulmon Ukrainën.
Për çfarë tjetër është i shqetësuar perëndimi?
Diplomatët perëndimorë e kanë quajtur krizën, sfidën më të madhe për rendin ndërkombëtar që nga fundi i Luftës së Ftohtë. Konflikti gjithashtu ka përqendruar vëmendjen e shumë qeverive evropiane në sigurinë e furnizimeve të tyre të ardhshme me energji.
Qeveritë perëndimore akuzojnë Rusinë për shkurtimin e furnizimeve të saj me gaz natyror në Evropë për të shfrytëzuar kërkesat e sigurisë së Rusisë, duke kontribuar në çmime shumë më të larta të energjisë.
Në periudhën afat-shkurtër, Evropa po kërkon gaz shtesë nga vende të tjera, përfshirë Japoninë. Kriza mund të përshpejtojë gjithashtu kalimin tek energjia e rinovueshme miqësore për klimën, që tashmë është duke u zhvilluar.
I dërguari amerikan për klimën, John Kerry, do të nënvizojë lidhjen midis përpjekjeve për klimën dhe sigurisë globale në Konferencën e Sigurisë në Mynih të Gjermanisë, ku ai është planifikuar të flasë të premten. Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken gjithashtu pritet të marrë pjesë në konferencë.
Sulmet kibernetike
Sistemet kompjuterike vazhdojnë të kenë probleme pas një sulmi kibernetik të martën ndaj faqeve të internetit të ushtrisë ukrainase, ministrisë së mbrojtjes dhe bankave të mëdha ukrainase.
Zyrtarët ukrainas thonë se po hetojnë origjinën e sulmit ndërkohë që Rusia ka mohuar përfshirjen.
Ndërkohë, autoritetet amerikane paralajmëruan se hakerët e mbështetur nga shteti rus po zhvillojnë prej kohësh një fushatë të gjatë për të futur në dorë materiale të klasifikuara nga kontraktorët privatë që punojnë për Pentagonin.
Paralajmërimi i lëshuar nga Departamenti i Sigurisë Kombëtare, Byroja Federale e Hetimeve dhe Agjencia e Sigurisë Kombëtare thotë se hakerët, duke përdorur “taktika të thjeshta por efikase”, kanë vënë në shënjestër kontraktorët e Pentagonit të paktën që nga janari i vitit 2020 dhe ka gjasa që sulmet kibernetike të vazhdojnë.
Autoritetet amerikane thanë se hakerët kishin mundur të siguronin të dhëna jo-sekrete të natyrës së rëndësisë së lartë, si dhe teknologji që përdor CDC dhe që nuk lejohet të eksportohet. Autoritetet nuk bënë të ditur se cilat kompani kontraktore janë penetruar nga hakerët.
Atmosfera në Ukrainë
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelenskyy e shpalli të mërkurën “ditë të unitetit kombëtar”. Ai i bëri thirrje popullit që të shfaqin flamurin kombëtar me ngjyrë të kaltër dhe të verdhë dhe të këndojnë hymnin kombëtar përballë këcënimeve hibride. Në shenjë të ditës së unitetit kombëtar, turma e mbledhur në një arenë sportive në Kiev mbajti një flamur ukrainas 200 metra të gjatë.
“Rusia nuk do të na lërë në paqe, ndaj ne duhet të jemi gjithmonë të gatshëm”, tha shkencëtari 52 vjeçar Yuri Maistrenko. “Nuk ndodhi sot, por mund fillojë nesër ose pas një muaji”.
Çfarë po ndodh në Rusi?
Presidenti Putin, i cili ka zhvilluar takime të tensionuara me presidentin francez Emmanuel Macron dhe Kancelarin Scholz të Gjermanisë ditët e fundit, dukej i buzëqeshur të mërkurën në Moskë gjatë takimit me presidentin autoritar të Brazilit, Jair Bolsonaro.
Ndërkohë, ligjvënësit rusë i kanë kërkuar Presidentit Putin që të njohë si shtete të pavarura zonat e kontrolluara nga rebelët në Ukrainën lindore. Rusia i ka mbështetur rebelët në një konflikt që u ka marrë jetën më shumë se 14,000 njerëze që nga viti 2014. Presidenti rus la të kuptohej se ai nuk ishte i prirur të mbështeste mocionin, i cili do t’i jepte fund një marrëveshje paqeje të vitit 2015.
Kryediplomati amerikan, Antony Blinken, tha se nëse Presidenti Putin do ta miratonte kërkesën, veprimi do të ishte “një shkelje e rëndë e ligjit ndërkombëtar” dhe do të sillte “një përgjigje të shpejtë dhe të fortë” nga Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj.
Ndikimet në fusha të tjera
Kriza po shkakton dallgë politike dhe ekonomike në transportin ajror dhe detar. Kompania ajrore “Ukraine International Airlines” tha se ka dërguar disa nga avionët e saj të pasagjerëve në Spanjë për t’i ruajtur.
Firma ukrainase e fluturimeve tha se e mori vendimin nën presionin e kompanive të sigurimit “për shkak të situatës së politikës së jashtme”.
Aeroporti në Castellón të Spanjës lindore tha se pesë aeroplanë kishin mbërritur dhe pritej edhe një tjetër. Kompania ajrore ukrainase vazhdon fluturimet vajtjeardhje me një flotë të reduktuar.
Në Gjermani, sindikata që përfaqëson pilotët bëri thirrje që avionët të shmangin fluturimet mbi “rajonet e tensionuara” në Ukrainën lindore.
Në vitin 2014, 298 pasagjerë në bordin e një avioni të kompanisë “Malaysia Airlines”, që fluturonte nga Amsterdami për në Kuala Lumpur, u vranë kur aeroplani i tipit Boeing 777 u rrëzua nga një raketë mbi Ukrainën lindore të kontrolluar nga rebelët.
Po ashtu, peshkatarët norvegjezë shprehën indinjatë lidhur me një stërvitje tre-ditore detare ruse në Arktik që filloi të mërkurën. Anijet e peshkimit janë paralajmëruar të qëndrojnë larg një vije të gjatë prej 1,000 kilometrash nga veriu i Norvegjisë. Sturla Roald me Shoqatën e pronarëve të anijeve të peshkimit e quajti situatën “krejtësisht të paqëndrueshme”./VOA
