“Është e vështirë ta godasim këtë zotërinj, por do të shohim se kush mund ta rezistojë më gjatë.”
Kështu tha Duka i Uellingtonit në betejën e Waterloo-s, kur armët e Napoleonit po qëllonin trupat e tij dhe janë pikërisht këto fjalë që më vijnë në mendje ndërsa lufta në Ukrainë po kalon në një tjetër fazë, dhe tashmë është e fokosuar në Donbas në lindje të vendit.
Phillip Karber është një ish-marins amerikan që tani drejton Fondacionin Potomac, një grup kërkimesh dhe politikash në Virxhinia, dhe i cili viziton rregullisht linjat e frontit të luftës për të studiuar luftimet, shkruan The Economist.
Ai mendon se breshëritë e artilerisë ruse tani janë përgjegjëse për rreth 80% të viktimave të Ukrainës. Shifrat në anën tjetër janë pa dyshim të ngjashme. Kushdo që e fiton këtë duel, prandaj ndoshta do ta fitojë luftën. Dhe Ukraina po mbështetet shumë në armët dhe municionet e sofistikuara që po merr nga Perëndimi.
Në krye të listës për momentin janë obuset Cezar, i prodhuar nga Nexter, një firmë në Versajë. Kjo mund të lëshojë predha në rreth 40 km, që është 16 km më larg se modeli i mëparshëm i firmës, trf. Deri më tani, Franca ka dërguar një duzinë të sistemeve Cezar, duke u mundësuar ukrainasve të godasin objektivat 50% më larg se sa mund të bënin vetëm disa javë më parë.
Sekreti i armëve Cezar është pjesa e armës ku shpërthen ngarkesa shtytëse. Për të frenuar shpërthimin e këtij shtytësi, ka një “dhomë” që është e ndërtuar nga një aliazh çeliku. Për të ndaluar energjinë nga shpërthimi që del, predhat janë të pajisura me një unazë prej metali më të butë.
Dhe për t’u dhënë predhave më shumë kohë për të fituar shpejtësi, tyta e armës së Cezarit është, pak më shumë se tetë metra. Ka truke të tjera për të rritur diapazonin. Për të shtëna të gjata, përdoret një tjetër pajisje në formë unaze.
Gjatë lëshimit, kjo lëshon gaz që mbush atë që do të ishte një zonë pasuese e presionit të ulët. Kjo zvogëlon turbulencën duke rritur diapozionin në disa kilometra. Disa predha janë gjithashtu të dizajnuara në mënyrë të tillë për të siguruar një “fazë rrëshqitjeje” gjatë lëshimit.
Nexter planifikon të prezantojë një të tillë në 2025. Një qasje shumë më e shtrenjtë është vendosja e motorëve të raketave në predha. Më 31 maj, Amerika njoftoi se do t’i dërgonte Ukrainës sisteme raketash me preçizion të saktë. Sistemi i raketave të artilerisë me lëvizshmëri të lartë m142, i njohur si himar, mund të lëshojë një municion të quajtur atacms në një distancë marramendëse prej 300 km.
Ukraina, megjithatë, do të marrë raketa gmlrs me rreze më të shkurtër veprimi. Këto, të cilat kushtojnë rreth 160,000 dollarë, thuhet se mund të godasin një automjet në lëvizje më shumë se 70 km larg. Raketat ruse Smerch dhe Uragan në përdorim të gjerë në Ukrainë nuk janë shumë të sakta por kanë më shumë goditje.
Këto sisteme lëshojnë koka luftarake 280 kg. Britania dhe një vend tjetër, kanë dërguar një sistem të ngjashëm, mlrs, në Ukrainë. Trajnimi i njerëzve për të përdorur këtë lloj sistemesh do të zgjasë tre javë. Por Ukraina nuk ka gjasa të marrë 60 sistemet e raketave që një këshilltar i Volodymyr Zelensky, presidenti i vendit, ka thënë se do të nevojiteshin për të ndaluar përparimin e forcave ruse.
Edhe temperaturat kanë rëndësi. Andrii Moruha, një veteran ukrainas i cili tani punon për Come Back Alive, një organizatë bamirëse lokale që, ndër përpjekjet e tjera, trajnon ekuipazhet në lindje të vendit, thotë se çdo rënie prej 10°C ndikon në një gjuajtje rreth 55 metra nga një gjuajtje 4 km.
Standardi i sotëm i NATO-s për madhësinë e “kapeleve mbrojtësve” është një tjetër plus. Raundet e artilerisë së NATO-s kanë një diametër prej 155 mm, 33 mm më shumë se municionet e gjuajtura nga pjesa më e madhe e trashëgimisë sovjetike të Ukrainës.
Kalibri shtesë përafërsisht dyfishon sasinë e eksplozivit që përshtatet brenda. Nëse tanket ndahen me vetëm dhjetë apo më shumë metra, siç kanë qenë shumë prej Rusisë në këtë konflikt, një predhë e vetme 155 mm mund të fshijë njërën dhe të çaktivizojë dy të tjera.
Pra artileria perëndimore është më vdekjeprurëse se armët e Rusisë, thotë Dr Karber.
Këto kanë ndihmuar gjithashtu inxhinierët të projektojnë municione të veçanta. Ushtritë e NATO-s tani qëllojnë me dhjetëra lloje predhash, duke përfshirë ato të pajisura me siguresa që shpërthejnë pas depërtimit, me qëllim që të shkaktojnë shkatërrim më të madh.
Një predhë e NATO-s kundër një predhë 155 mm që përdor një siguresë radari për të shpërthyer në lartësi të programuar është e mjaftueshme për të vrarë këmbësorinë.
Kjo është fuqi e frikshme.
Por për të qenë efektiv, ushtarët duhet gjithashtu të shmangin armët e armikut. Operatorët e dronëve spotter i konsiderojnë pozicionet e artilerisë armike si prioritet. Dhe pastaj është çështja e radarëve kundër baterive. Një sistem i tillë që Rusia po përdor kundër Ukrainës, Zoopark-1m, mund të përcaktojë në të njëjtën kohë origjinën e një duzinë predhash 155 mm që vijnë nga një largësi prej 12 km.
Por kobra, një radar kundër baterive i prodhuar në Europë që Gjermania po dërgon në Ukrainë, mund të bëjë të njëjtën gjë për deri në 40 artileri afërsisht 100 km larg. Teknologjia i ka lejuar njësitë ruse të godasin pozicionet e artilerisë ukrainase vetëm katër minuta pasi qëllojnë.
Me Cezarin, një ekuipazh mund të përgatisë një goditje fillestare në vetëm 40 sekonda. Më pas, arma mund të qëllojë dhjetë herë në minutë, katër herë më shpesh se sa me trf1. Sa i përket raketës Bae, ai mund të gjuajë katër predha në 40 km. Këto shpejtësi operative mundësohen pjesërisht nga ngarkuesit automatikë hidraulikë.
Një shembull i mirë është se Panzerhaubitze 2000, për të cilën Gjermania ka thënë se do të furnizojë Ukrainën me një duzinë prej tyre, raporton abcnews.al.
Sistemi ngarkon dhe lëshon një raund predhash në gjashtë sekonda, megjithëse një modalitet i veçantë i shpërthimit mund të lëshojë tre raunde në dhjetë sekonda.
Për të sulmuar separatistët e mbështetur nga Rusia në vitin 2014, Moruha përdori një stilolaps, letër dhe kalkulator për të përcaktuar trajektoren. Kjo zgjati disa minuta. Sot, njësitë ukrainase zakonisht shkruajnë koordinatat e objektivit nga një dron në softuer që përcakton menjëherë rregullimet e nevojshme. Me artilerinë më të mirë të sotme, trajektorja e tytës është mjaft e saktë për të rregulluar largësin në vetëm20 metra.
Një përparim tjetër ka qenë kalimi nga armët e tërhequra në ato vetëlëvizëse të montuara në një shasi me rrota, shembuj të mirë të të cilave janë Cezari dhe Panzerhaubitze 2000. Brent Eastwood, një oficer këmbësorie dikur i cili u largua nga ushtria amerikane në 2004, e krahason pozicionimin e tërheqjes së artilerisë me manovrimin e “një Winnebago rv”.
Lëvizja e pajisjeve të tilla larg pozicionit të qitjes mund të zgjasë deri në pesë minuta. Përmirësimet në radarët kundër baterive e kanë kthyer atë vonesë në një kurth vdekjeje. Pastaj ka predha artilerie me preçizion të saktë. Excalibur S, për shembull, përdor një skaner për të dalluar një rreze lazer infra të kuqe të drejtuar nga një dron. Prodhuesi i tij, Raytheon, thotë se predha mund lëshohet në një largësi prej 40 km dhe të godasë një automjet në lëvzje.
Llojet e tjera nuk kanë nevojë për lazer për të “pikturuar” destinacionin e tyre. Një i tillë është smart 155 i prodhuar nga Diehl dhe Rheinmetall, një firmë gjermane.
Predhat inteligjente kanë të meta. Disa përdorin sistemin e pozicionimit global, i cili mund të bllokohet, për të gjetur pozicionin e saktë. Dhe një predhë inteligjente ka më pak vend për eksplozivë. Ato elektronikë, për më tepër, kanë një tendencë të degradojnë me kalimin e kohës.
Kështu, një armë e tillë mund të ketë një jetëgjatësi deri në 15 vite. Kjo mund të mos tingëllojë shumë keq.
Por një predhë e vetme prej 155 mm kushton rreth 40,000 dollarë.
Se sa armë të këtij lloji janë dërguar në Ukrainë ende nuk dihet. Por ukrainasit pretendojnë se është e pamjaftueshme. Andreë Milburn, themeluesi i Mozart Group, një organizatë bamirëse që trajnon ushtarë në Ukrainë, është dakord.
Milburn, i cili ishte deri në vitin 2019 kolonel në Trupat e Marinës Amerikane dhe që drejtoi operacionet speciale në Lindjen e Mesme, mendon se nuk është dërguar mjaft artileri perëndimore e teknologjisë së lartë për t’i dhënë avantazh ukrainasve.
Megjithatë, ekuilibri i fuqisë do të ndryshojë gjithsesi.
Sipas Molfar, një firmë e inteligjencës ukrainase me tetë analistë që mbledhin të dhëna për të shtënat e artilerisë ruse, saktësia e sulmeve të artilerisë ruse është gjerësisht në rënie. (Përdoruesit e informacionit që ofron Molfar përfshijnë Shërbimin e Sigurisë së Ukrainës, i njohur si sbu, dhe departamentin e mbrojtjes së Amerikës.)
Prandaj, rezervat ruse të predhave precize janë duke u pakësuar.
Synimi është një tjetër vështirësi. Milburn thotë se Ukraina vuan nga një mungesë e tmerrshme e dronëve të zbulimit me rreze më të gjatë si ScanEagle, një produkt i Insitu, një degë e Boeing.
Sipas tij, nevojiten shumë dronë të tjerë për bërë të ditur koordinatat e objektivave në qendra. Por Rusia gjithashtu duket se po përpiqet të mbledhë të dhëna të mira për objektivat. Olga Khmil, një nga analistet e inteligjencës në Molfar, tha se Rusia po përdor grupet në aplikacionet e mesazheve si Telegram për të synuar më mirë artilerinë e saj.
Disa rusë madje pretendojnë se janë ukrainas në mënyrë që të nxjerrin informacione për infrastrukturën që është goditur dhe nuk është goditur.
Më 24 maj, sbu zbuloi një qasje edhe më dinake ndaj një spiunazhi të tillë.
Agjencia tha se kishte zbuluar se inteligjenca ruse po përdorte lojëra inteligjente për të nxitur të rinjtë të fotografonin dhe postonin foto me gjeoetiketa të infrastrukturës kritike, ushtarake dhe civile.
Në këmbim, lojtarët marrin çmime virtuale pa vlerë jashtë botës së video-lojërave.
Dhe si përfundim Rusia do të shkatërrojë vendin e tyre.
