Duke punuar pa u lodhur drejt zgjidhjeve paqësore dhe dialogut, Presidenti i parë i Kosovës ia kushtoi jetën rezistencës jo të dhunshme të shqiptarëve etnikë kundër shtypjes serbe.
Përballë shtypjes në rritje, Rugova drejtoi lëvizjen politike që shpalli Republikën e vetëshpallur të Kosovës.
Në vitin 1992 u zgjodh president i një republike të njohur vetëm nga Shqipëria. Përballë goditjes së mëvonshme serbe, ai filloi një sistem të arsimit, spitaleve dhe taksave për popullatën shqiptare etnike në Kosovë, paralel me sistemin serb.
Një politikan i butë si karakter, gjatë gjithë viteve 1990, Rugova u pa si fytyra e moderuar dhe intelektuale e opozitës shqiptare ndaj regjimit të Beogradit.
Ai siguroi një mandat të dytë si president në vitin 1998, edhe kur konflikti i armatosur midis njësive serbe dhe Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK) u përshkallëzua, duke nxitur një goditje të madhe ushtarake jugosllave.
Parlamenti Evropian e nderoi Rugovën me çmimin Saharov në vitin 1998, si njeri i përkushtuar ndaj parimit të rezistencës paqësore ndaj dhunës.
Rugova e konsideroi çmimin si “për mua dhe për të gjithë popullin e Kosovës, njohjen e luftës sonë paqësore dhe sakrificave tona”.
Ai qëndroi i vendosur në kundërshtimin e tij jo të dhunshëm ndaj regjimit serb, duke përsëritur vazhdimisht gatishmërinë e tij për të hyrë në dialog me Beogradin, gjë që e vendosi atë në kundërshtim me Adem Demaçin më nacionalist, rivalin e tij kryesor politik.
‘Gandhi i Ballkanit’ u përpoq të fitonte opinionin botëror ndërsa i kërkoi komunitetit ndërkombëtar t’i ofronte mbrojtje Kosovës.
Rugova, si shef i negociatorëve të Kosovës, nënshkroi marrëveshjen e paqes të Rambujesë të ndërmjetësuar ndërkombëtarisht më 18 mars 1999, por refuzimi i Beogradit për ta miratuar atë çoi në fillimin e sulmeve bombarduese të NATO-s.
Me kalimin e Kosovës nën administrimin e OKB-së, Rugova, pasi ishte larguar për një kohë të shkurtër nga Kosova për në Itali në vitin 1999, u kthye në politikën kosovare, duke ndarë pushtetin me liderët e UÇK-së që tani ishin në krye të Partisë Demokratike.
Në vitin 2002, Rugova u rizgjodh si president dhe shërbeu deri në vdekjen e tij nga kanceri në mushkëri në vitin 2006, vetëm disa ditë para fillimit të negociatave për statusin përfundimtar të Kosovës.
Për shumë njerëz, ai ishte ‘babai i kombit’.
Fjalimi i Rugovës në Parlamentin Evropian
“Gjendja ne Kosovë mbetet serioze dhe e rrezikshme. Ne shpresojmë qe misioni i SHBA dhe ndërhyrja e Kombeve të Bashkuara do të sjellë rivendosjen e paqes në Kosovë dhe krijojmë kushtet e nevojshme për zgjidhjen e konfliktit.
Unë do të doja të theksoj që zgjidhja më e mirë për Kosovën është pavarësia, kuptohet me të gjitha garancitë për serbët që jetojnë në Kosovë. Për të ardhmen unë do të doja instalimin e protektoratit ndërkombëtarë për një periudhë kalimtare. Pavarësia e Kosovës do të lejojë kthimin e paqes dhe stabilitetit ne këtë pjesë të Evropës, duke filluar me Shqipërinë, Maqedoninë e madje edhe Serbinë.
Pavarësia e Kosovës do të përbëjë një faktor stabilizues në rajon. Për momentin ne jemi duke punuar në një marrëveshje të përkohshme për Kosovën e cila do të hapë rrugë për rivendosjen e paqes në rajon.
Z.President, kam kënaqësi të madhe në marrjen e çmimit Saharov në 10-vjetorin e krijimit të saj. Këtë vit ne jemi duke festuar 50-vjetorin e Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut, e cila ka ngritur botën, vetëdija e çështjeve të të drejtave të njeriut.
Faleminderit edhe njëherë deputetëve evropianë. Shpresoj dhe uroj që Kosova një ditë do të ketë një vend në këtë institucion, siç do të thoshte mësuesi im i dashur, Roland Barthes, “Politika fillon me një dëshirë dhe pastaj atë dëshirë duhet ta ktheni në veprim”.
Fjalën e tij, Rugova e përfundoi me një proverb nga Shqipëria si një nga qytetërimet më të vjetra të Evropës.
“Drejtimi i shtëpisë pa miq është i pamundshëm”.
25 vjet më vonë
25 vjet më pas, presidentja aktuale e Kosovës, Vjosa Osmani, me ftesë të presidentes së Parlamentit Evropian, Roberta Metsola, do t’i adresohet Parlamentit Evropian këtë të mërkurë.
Kjo është hera e parë që një president i Kosovës si shtet i pavarur, do t’i drejtohet seancës plenare të Parlamentit Evropian.
Gjatë këtij adresimi, Osmani ka thënë se do ta përçojë mirënjohjen e popullit të Kosovës për kontributin e Parlamentit Evropian për lirinë, demokracinë dhe pavarësinë si dhe për rrugëtimin evropian.
