Sa vlejnë të dhënat tuaja dhe si t’i ndaloni njerëzit të përfitojnë prej tyre

Kompanitë gjenerojnë fitime të mëdha nga informacioni i njerëzve, me ekspertë që i përshkruajnë të dhënat e përdoruesve si “vaji i ri”.

Disa nga këto kompani janë emra të njohur, por shumë janë të panjohura, me një analist që e krahason marrëdhënien midis kompanive dhe përdoruesve si “Davidi kundër Goliathit”.

A ka ndonjë gjë që mund të bëni në lidhje me të, apo jeni të pajtuar që kompanitë të dinë gjithçka për ju dhe të fitojnë para prej saj?

Si i mbledhin kompanitë të dhënat

Sam Jones, themeluesi i Gener8, një kompani që i ndihmon përdoruesit të fitojnë para nga të dhënat e tyre në internet tregon se si kompanitë i kanë kultivuar të dhënat e përdoruesve, shkruan Sky News.

“Kompanitë mbledhin të dhëna rreth njerëzve përmes një sërë metodash, shumë prej të cilave funksionojnë në heshtje në sfond ndërsa ne vazhdojmë jetën tonë të përditshme. Shumica prej nesh kanë dëgjuar për ‘cookies’, por ndoshta shumë prej nesh nuk e kuptojnë se një ‘cookie’ është në të vërtetë një fjalë tjetër për një gjurmues. Dhe kur klikoni ‘prano’ në një banderolë cookie, nuk po lejoni vetëm faqen e internetit në të cilën ndodheni t’ju gjurmojë, por shpesh po lejoni qindra kompani të ndryshme që janë të fshehura në termat dhe kushtet e faqes së internetit.”

Metodat e tjera të mbledhjes së të dhënave përfshijnë imazhe të vogla të ngulitura në faqet e internetit dhe email që gjurmojnë aktivitetin; gjurmimi i gishtërinjve të pajisjes: faqet mbledhin informacione specifike për pajisjen si madhësia e ekranit, lloji i shfletuesit, lloji i shkronjave për të krijuar një mënyrë unike për ta identifikuar atë, dhe aplikacione celularë: shumë prej tyre përfshijnë softuer të palëve të treta që u dërgojnë të dhëna kompanive të tjera në lidhje me përdoruesit – kjo mund të jetë vendndodhja ose zakonet e përdorimit për shembull.

Ekzistojnë gjithashtu kompani të njohura si ndërmjetës të dhënash që mbledhin informacione rreth përdoruesve që mund t’u shiten reklamuesve, siguruesve ose edhe grupeve politike.

“Në fund të fundit, përdoruesit shpesh po dorëzojnë sasi të konsiderueshme të dhënash pa e kuptuar plotësisht shkallën e asaj që po mblidhet, si po përdoret ose me kë po ndahet,” tha Jones.

Çfarë të dhënash mbledhin kompanitë?

Të dhënat e mbledhura ndahen në dy kategori: të dhëna personale – informacion rreth përdoruesve sikurse janë emri, emaili, numri i telefonit dhe vendndodhja; dhe të dhëna sjelljeje – informacion rreth mënyrës se si përdoruesit bashkëveprojnë me faqet e internetit, të cilat ata i vizitojnë, çfarë kërkojnë, si kërkojnë, ku klikojnë dhe sa kohë kalojnë në secilën pjesë të faqes. Të kombinuara, këto mund të përdoren për të parashikuar interesat, zakonet dhe madje edhe ngjarjet e jetës.

Pse kompanitë mbledhin të dhëna?

Reklamimi është një nga arsyet kryesore dhe më fitimprurëse pse kompanitë mbledhin të dhëna. Nëse kompanitë i kuptojnë më mirë përdoruesit, ato janë në një pozicion më të mirë për t’u shitur atyre produkte ose për të ndihmuar të tjerët t’u shesin atyre produkte.

Çfarë mund të bëni për këtë?

Mund të duket e frikshme, duke ditur se informacioni rreth jush është në internet. Hapi i parë më i mirë ishte të jesh i vetëdijshëm se ku janë të dhënat e tua në internet.

Mjete të ndryshme online, për një çmim, do të kërkojnë në internet për të parë se cilat kompani kanë informacionin e një përdoruesi dhe do ta heqin, por ta bësh këtë vetë (për falas), duhet të kryeni një auditim digjital personal.

Kjo mund të bëhet duke: shfletuar email-et tuaja dhe parë se ku jeni regjistruar; kërkoni emrin dhe numrin tuaj të telefonit në motorë të ndryshëm kërkimi për të parë se ku shfaqet informacioni juaj. Pasi të keni identifikuar, ju mund ta kontrolloni atë. Faqet që mund të kenë të dhënat tuaja do të kenë një politikë privatësie.

Duhet të keni kujdes për seksionet që i referohen të drejtave ose të dhënave të përdoruesve. Nga këtu, shpesh mund të gjeni se si të kërkoni një fshirje, ose mund të kontaktoni kompaninë për ta bërë këtë.

Përdoruesit, me ligjet më të fundit të privatësisë, mund të paraqesin kërkesa ligjore për të hequr të dhënat e tyre, për shembull, mjeti “Rezultatet rreth Jush” i Google. Llogaritë e harruara mund të jenë gjithashtu një qendër e të dhënave të një përdoruesi në internet, andaj mos harroni t’i pastroni ato, duke fshirë çdo profil të papërdorur.

Në mënyrë të ngjashme, jini të kujdesshëm me kë i ndani të dhënat që në fillim dhe jini të kujdesshëm në lidhje me lejet e aplikacioneve në telefonin tuaj – fshini aplikacionet e vjetra dhe të papërdorura pasi më pak aplikacione nënkuptojnë më pak rrugë për mbledhjen e të dhënave.

Ndërkohë, në faqet e mediave sociale, ia vlen të tregoni të vetëdijshëm për atë që po ndani dhe cilat janë cilësimet tuaja të privatësisë. Ekzistojnë gjithashtu mënyra teknike për të mbrojtur të dhënat tuaja në internet përmes softuerit sikurse VPN-ja, transmeton KosovaPress.