Në një botë që shpejtohet çdo ditë, festat shpesh kalojnë në formatin e “duhet”: duhet të kemi një darkë, duhet të sjellim dhurata, duhet të jemi “mirë”. Por ajo që vërtet u jep festave kuptim, dhe nuk varet vetëm nga ambienti apo sasia e gjërave, janë ritualet e vogla të ndërgjegjshme, ato aktet simbolike që zgjedhim dhe që përfaqësojnë diçka më të thellë për ne.
Psikologët dhe studiuesit e ritualeve na thonë se këto veprime, të rikthyera vazhdimisht, sjellin strukturë, lidership emocional dhe ndjenjën se “kjo festë është për mua”. Por çfarë i bën ritualet të “çmuara” në kontekstin e festave?
Së pari, ritualet ofrojnë kontroll dhe përmbajtje në momente që ndjehen kaotike. Siç shpjegon një përmbledhje integrative e “Psychology of Rituals”, ritualet kanë tri funksione kryesore: rregullimin e emocioneve, orientimin drejt qëllimeve dhe forcimin e lidhjeve sociale.
Kur festat vijnë me pritshmëri të larta dhe rrëmujë të mundshme, një ritual i vogël si ndezja e një qiriri, një mesazh falënderimi ose një shëtitje në heshtje, mund të shndërrohet në “shans” për të ndjerë: “Jam këtu, këtë zgjedh, jam pjesë”.
Së dyti, ritualet ndihmojnë për të krijuar kuptim personal brenda festës. Ajo që dikush bën në mënyrë të përsëritur, për shembull, të hapë libra me kujtime, të shkruajë zotime viti të ri ose të ndajë heshtur një darkë me dikë të dashur, transformon veprime të zakonshme në momente që kanë zë, që ndjehen. Një artikull i titulluar “Why Your Brain Loves Rituals” tregon se ritualet veprojnë si ankorë në papritshmëri: ato u japin trurit një mesazh të padukshëm “kemi qenë këtu më parë, do të jemi sërish” dhe kështu reduktojnë ankthin. Kështu, rituali – jo sasia e zbukurimeve – bëhet çelësi për të ndjerë vërtet festën.
Së treti, ritualet forcojnë përkatësinë dhe lidhjen me të tjerët, dhe kjo është thelbësore për ndjenjën se festa ka kuptim. Një studim mbi rituale sekulare zbuloi se edhe në mungesë të përkatësisë fetare, pjesëmarrja në rituale rrit ndjenjën e përkatësisë dhe lumturisë. Kur festat nuk nisin vetëm si “event”, por si “shpallje” e bashkësisë me njerëzit që zgjedhim, simbolika përforcohet: ky është momenti ynë, kjo është ceremonia jonë.
Në praktikë, si mund të ndërtojmë rituale të vogla që japin kuptim? Ja disa sugjerime:
Zgjidh një veprim të vogël që të përfaqëson ty: mund të jetë ndezja e një qiriri, të thuash një fjali mirënjohjeje para darkës, të shkruash në një copë letre një arritje të vitit që lëmë pas. Çdo gjest që përsëritet merr fuqi.
Vendosi emrin ritual: kur e quan “ritualin tim të fundvitit”, i jep rëndësi. Studiuesit vërejnë se vetë shprehja “ritual” nxit përkushtim më të madh se thjesht “zakon”. Ndaj ritualin me një person ose me komunitetin: mund të jetë një çdo vit me mikun tënd, një shëtitje e fundvitit me partnerin, ose një telefonatë me një të afërm që jeton larg. Kjo krijon kujtim, lidhje dhe vazhdimësi.
Lejo ritualin të evoluojë: nuk duhet që çdo vit të jetë i njëjti. Siç vëren artikulli “Why Your Brain Loves Rituals”, ritualet nuk janë të fiksuara si praktikë pa mundësi ndryshimi, por janë fleksibël.
Kujdes për qëllimin, jo për “perfeksionin”: Rituali nuk ka nevojë të jetë madhështor, është më i fuqishëm kur është autentik. Kur e bëjmë atë për të “duhurin” dhe me zemër, atëherë merr kuptim.
Në përfundim, festa merr kuptim kur nuk është vetëm një ngjarje, por kur është rindërtuar brenda nesh përmes ritualeve të zgjedhura me vetëdije. Kur ndezim një qiri, kur bëjmë dashuri të heshtur, kur festojmë me një lidhje të përzemërt, jo për t’u dukur, por për të ndjerë, atëherë festa shndërrohet në moment i mirëqenies së brendshme, në ritual që mban vlerë. Dhe në fund, kur pyetim veten: “Çfarë dua të mbaj me vete nga kjo festë?”, përgjigjja shpesh është: ndjenja, jo objektet, lidhja, jo impakti; kuptimi, jo sasia.
Burimi: botasot.info
