Londra deklasifikon fotot, përplasja e nëndetëseve britanike me ato ruse pranë një tubacioni gazi. Çfarë ndodhi në ujërat irlandeze

Burime të mbrojtjes kanë zbuluar se në nëntor të vitit të kaluar një nëndetëse ndoqi Yantar-in, një anije ruse e përshkruar zyrtarisht si kërkimore, ndërsa ajo po inspektonte një tubacion gazi që lidh Britaninë me Irlandën. Nuk dihet nëse shoqëruesja ishte një nga nëndetëset ruse të ndërtuara posaçërisht për sabotim. Si përgjigje, Marina Mbretërore britanike e ndoqi Yantar-in me një nga nëndetëset e saj.

Një imazh i sapo deklasifikuar i incidentit i është dorëzuar The Sunday Times, duke treguar nëndetësen e marinës dhe një helikopter anti-nëndetës Merlin Mk2 gjatë ngjarjes në Detin Irlandez. Besohet se ky ishte një nga disa operacione ku nëndetëset ruse kanë shoqëruar fshehurazi Yantar-in në ujëra pranë Ishujve Britanikë.

Javën e kaluar, kreu i Marinës Mbretërore, gjenerali Sir Gwyn Jenkins, paralajmëroi se Rusia po rinovon investimet në divizionin e saj elitë të nëndetëseve të thellësisë, i njohur si GUGI, duke i dhënë Moskës mundësinë të përdorë “veprim fizik” kundër Mbretërisë së Bashkuar dhe aleatëve të saj perëndimorë.

Para incidentit të nëntorit 2024, Yantar ishte vënë nën vëzhgim të ngushtë pasi u nis nga gadishulli Kola i Rusisë, lundroi drejt Norvegjisë, përgjatë Kanalit dhe hyri në Detin Irlandez drejt Ishullit të Man-it. Ajo aktivizoi për pak kohë transponderin ndërsa qëndronte pranë një zone ku lidhësi i gazit është i ekspozuar.

Anije luftarake dhe avionë patrullimi të ngarkuar me ndjekjen e lëvizjeve të Yantar-it u detyruan të zbatojnë kundërmasa, thanë burime të mbrojtjes. Ekuipazheve iu ndalua përdorimi i telefonave celularë dhe u udhëzuan të kufizonin transmetimet vetëm në kanale të sigurta për të ulur rrezikun e përgjimeve.

Një nëndetëse “gjuetare-vrasëse” e marinës u urdhërua të dilte në sipërfaqe pranë anijes spiune si demonstrim force. Burimet zbuluan se, kur doli në sipërfaqe, ajo dërgoi mesazhin: “Faleminderit që na lejuat të monitoronim çdo lëvizje tuajën gjatë ditëve të fundit.”

Tubacioni i gazit u inspektua më pas nga zhytës specialistë për t’u siguruar se nuk ishte minuar. Ekzistojnë frikëra se Rusia mund të vendosë eksplozivë ose ngarkesa në kabllo ose tubacione nënujore, të cilat mund të detonohen në kohë lufte.

Përfshirja e një nëndetëseje britanike në kundëroperacion u bë publike nga sekretari britanik i mbrojtjes, John Healey, në janar. Megjithatë, prania e një nëndetëseje ruse gjatë këtij takimi ishte mbajtur sekret deri tani.

Burime të larta të mbrojtjes britanike thanë se Rusia po intensifikon të ashtuquajturat operacione të “zonës gri” në ujërat rreth Britanisë dhe Irlandës, pasi po shtyhet jashtë Mesdheut dhe tani edhe Detit Baltik — ky i fundit për shkak të anëtarësimit të Finlandës dhe Suedisë në NATO.

Forcat e armatosura të Mbretërisë së Bashkuar janë gjithashtu të shqetësuara se Rusia po përpiqet të shfrytëzojë neutralitetin ushtarak të Irlandës — e cila nuk është anëtare e NATO-s dhe është një nga shpenzueset më të ulëta për mbrojtjen në Europë — për të zgjeruar praninë e saj pranë Britanisë. Tre figura të larta britanike thanë në mënyrë të pavarur se Irlanda shihej si “barku i butë”.

Patrullimet detare në Detin Irlandez janë rritur ndjeshëm këtë vit, pasi Rusia ka filluar të hartëzojë vendndodhjen e saktë të kabllove të gazit, energjisë elektrike dhe fibrave optike që përshkojnë detet. Edhe pse asnjë kabllo nënujore nuk është dëmtuar, inteligjenca tregon se Rusia ka bërë plane për t’i sabotuar ato në pika ku janë të cenueshme.

Shërbimet e inteligjencës kanë marrë raportime që sugjerojnë se peshkatarëve në Wexford, në juglindje të Irlandës, u është ofruar para për të tërhequr objekte prerëse metalike përgjatë fundit të detit në koordinata të caktuara.

Rusia është e interesuar të shfaqë praninë e saj rreth flotës britanike të nëndetëseve, e cila operon nga Faslane në veriperëndim të Skocisë. Kantieret e saj për ndërtimin e nëndetëseve ndodhen në Barrow-in-Furness, në Cumbria. Katër nëndetëset e reja Dreadnought të Britanisë, që do të mbajnë deterrentin bërthamor, si dhe flota e sapo shpallur prej 12 nëndetësesh SSN gjuetare-vrasëse — pjesë e paktit AUKUS me SHBA-në dhe Australinë — po ndërtohen nga BAE në kantieret e Barrow-it.

Përveç përdorimit të mundshëm për sabotim, zyrtarë ushtarakë europianë besojnë se Yantar dhe anije të tjera spiune po dislokohen në Detin Irlandez për të përgjuar komunikimet e anijeve dhe avionëve ushtarakë dhe për të kuptuar më mirë se si NATO dhe aleatët e saj reagojnë ndaj provokimeve. Aftësitë e saj të mbledhjes së inteligjencës e bëjnë gjithashtu të vështirë monitorimin e anijes pa rrezikuar komprometimin e komunikimeve sensitive.

“Ne ishim të vetëdijshëm për mbërritjen e planifikuar të saj shumë përpara se të hynte në zonën tonë të përgjegjësisë,” tha një zyrtar i lartë i inteligjencës ushtarake irlandeze. “Megjithatë, sapo hyri në ujërat irlandeze, vumë re një ndryshim në sjelljen e ekuipazhit dhe montimin e armëve. Marina dhe forcat ajrore irlandeze mbajtën vëzhgim të vazhdueshëm në bashkëpunim me partnerët tanë.”

Edhe pse Yantar është e aftë për sabotim nënujore, burime të mbrojtjes thanë se ishin të bindura se ajo nuk dislokoi mjete nënujore nga “pusi i hënës” — një strukturë lëshimi nën anije — ndërsa qëndronte mbi tubacion.

Qeveria irlandeze u paralajmërua më pas se sabotimi i lidhësit të gazit gjatë muajve të dimrit mund të shkaktonte ndërprerje të përsëritura të energjisë, duke sjellë dëme të rënda ekonomike.

“Ka bashkëpunim të thellë me shtetet anëtare të BE-së dhe me Mbretërinë e Bashkuar për të gjitha këto çështje, dhe kjo ka qenë në vazhdimësi,” tha kryeministri Micheál Martin për The Sunday Times.

“Duhet të jemi shumë vigjilentë dhe të forcojmë qëndrueshmërinë e infrastrukturës kritike nënujore, sepse shoqëria dhe ekonomia moderne varen prej saj.”

Martin përmendi sulme sabotimi që besohet se janë orkestruar nga Rusia kundër kabllove nënujore në Detin Baltik dhe sulme fizike në Poloni dhe shtete të tjera të BE-së. “Ka një rritje të sulmeve hibride të llojeve të ndryshme, disa që përfshijnë zjarrvënie dhe të tjera që përdorin kriminelë të nivelit të ulët për të shkaktuar dëme. Europa është në gatishmëri të shtuar dhe kjo lidhet qartazi me luftën,” tha ai.

Besohet se Rusia ka hartëzuar rrugët dhe pikat e zbarkimit të kabllove kyçe transatlantike. Në një incident, burra që tentuan të hynin në një pikë zbarkimi kablli përmes një pusi kanalizimi u identifikuan më pas si shtetas rusë.

Shërbimet speciale ruse janë vërejtur gjithashtu në bregun perëndimor të Irlandës, ndoshta duke marrë sinjale nga nëndetëset që dilnin në sipërfaqe në det.

Operacionet nënujore të Rusisë drejtohen nga GUGI, drejtoria e saj për kërkime në thellësi deti, të cilën Mbretëria e Bashkuar e sanksionoi qershorin e kaluar. Ajo operon një flotë prej rreth 50 anijesh të specializuara.

Aaron Amick, një operator i marinës amerikane  që ka dalë në pension, tha se Rusia ka zhvilluar një gamë nëndetësesh të mëdha dhe të vogla të afta të ndërhyjnë në kabllot nënujore. Disa, si Belgorod, mund të dislokojnë mini-nëndetësen e zhytjeve të thella Losharik, e projektuar për të operuar në shtratin e detit. Të tjera janë në ndërtim, përfshirë Sergei Bavilin, një mjet nënujor i gjeneratës së ardhshme, i aftë të zhytet deri në 11.000 metra.

Ministria e Mbrojtjes deklaroi: “Siç ka thënë sekretari i mbrojtjes, mesazhi ynë për Presidentin Putin është i qartë: ne ju shohim, e dimë çfarë po bëni dhe nuk do të hezitojmë të ndërmarrim veprime të forta për të mbrojtur këtë vend. Jemi plotësisht të vetëdijshëm për kërcënimin që paraqet Rusia, përfshirë përpjekjet për të hartëzuar kabllot, rrjetet dhe tubacionet nënujore që i përkasin Mbretërisë së Bashkuar dhe aleatëve tanë, dhe po i përballojmë këto kërcënime drejtpërdrejt.

“Kjo është arsyeja pse kryeministri ka shpallur rritjen më të madhe dhe të qëndrueshme të shpenzimeve për mbrojtjen që nga Lufta e Ftohtë, përfshirë angazhimin për ta çuar shpenzimin në 2.5 për qind të PBB-së nga prilli 2027, me ambicien për të arritur 3 për qind në parlamentin e ardhshëm, nëse kushtet ekonomike dhe fiskale e lejojnë.”

Qeveria e Sir Keir Starmer ka krijuar gjithashtu një organ ndërqeveritar për të koordinuar politikat mbi kabllot nënujore, pas një raporti të Komitetit të Përbashkët për Strategjinë e Sigurisë Kombëtare (JCNSS). Bordi i Mbikëqyrjes së Sigurisë së Infrastrukturës Nënujore, i kryesuar nga Zyra e Kabinetit, do të përcaktojë drejtimin strategjik.

Në përgjigjen e saj ndaj raportit të komitetit, Kabllot nënujore të telekomunikacionit: qëndrueshmëria dhe përgatitja për krizë, qeveria ra dakord të përditësojë planifikimin e rrezikut për të përfshirë sabotimin e koordinuar të lidhjeve transatlantike dhe europiane të Britanisë. Ajo po shqyrton gjithashtu mundësinë e blerjes së një anijeje kombëtare riparimi për t’iu përgjigjur dëmtimeve të kabllove gjatë një krize sigurie.

Matt Western, kryetar i JCNSS, i mirëpriti këto hapa, por tha se përgatitjet mund të mbeten pas kërcënimit. “Situata e sigurisë me Rusinë mund të përkeqësohet më shpejt sesa aftësia jonë për të përgatitur industrinë dhe ushtrinë,” tha ai. “Ngjarje që dikur dukeshin të paimagjinueshme po bëhen më të mundshme. Duhet të veprojmë shpejt.”

Top Channel